การปฏิบัติต่อสัญญาในคดีล้มละลาย

Abstract

สัญญาต่างจากทรัพย์สินอื่นในคดีล้มละลาย กล่าวคือ สัญญามักจะรวมเอาไว้ทั้งสิทธิเรียกร้องและหน้าที่ของลูกหนี้ กองทรัพย์สินจึงต้องปฏิบัติการชำระหนี้เพื่อที่จะได้สิทธิตามสัญญานั้นมา กฎหมายล้มละลายจึงได้สร้างมาตรการพิเศษในการปฏิบัติต่อสัญญาที่ลูกหนี้ได้ทำไว้ โดยให้อำนาจผู้มีอำนาจจัดการแทนลูกหนี้ในคดีล้มละลายรับเอาหรือบอกปัดสัญญานั้น เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ในการทำให้กองทรัพย์สินเกิดมูลค่าสูงสุดและลดภาระหนี้สิน อีกทั้ง ในกรณีของการฟื้นฟูกิจการ ย่อมเป็นการรักษากิจการของลูกหนี้ให้อยู่รอด สามารถดำเนินการตามแผนฟื้นฟูกิจการต่อไปได้ นอกจากนี้ ยังทำให้เจ้าหนี้ที่อยู่ในฐานะเดียวกันได้รับชำระหนี้อย่างเท่าเทียมกัน โดยให้คู่สัญญาอีกฝ่ายมีสิทธิที่ได้รับค่าเสียหายอันเกิดจากการบอกปัดสัญญาในฐานะเจ้าหนี้ไม่มีประกัน ซึ่งจะได้รับชำระหนี้ค่าเสียหายเฉลี่ยตามส่วนแห่งจำนวนหนี้ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงวัตถุประสงค์ของกฎหมายล้มละลาย แนวความคิด ทฤษฎี และหลักเกณฑ์ในการปฏิบัติต่อสัญญาในคดีล้มละลายของประเทศไทยและของต่างประเทศ ซึ่งจากการศึกษาพบว่าพระราชบัญญัติล้มละลาย พุทธศักราช 2483 เพียงแต่กำหนดหลักเกณฑ์ในการปฏิบัติต่อสัญญาไว้อย่างกว้างๆ ยังขาดหลักเกณฑ์ที่เหมาะสมและเพียงพอ ทำให้ไม่สามารถบังคับใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ทำให้มูลค่ากองทรัพย์สินลดน้อยถอยลงและไม่สามารถลดภาระหนี้สินแก่กองทรัพย์สินได้ เป็นเหตุให้เจ้าหนี้ทั้งหลายได้รับส่วนแบ่งเฉลี่ยในการชำระหนี้คืนน้อยลง อีกทั้ง ยังก่อให้เกิดความไม่เป็นธรรมแก่ผู้เกี่ยวข้องทั้งหลายทำให้ได้รับความเสียหาย ดังนั้น งานวิจัยนี้จึงเสนอแนวทางในการแก้ไขปัญหาดังกล่าวดังนี้ 1. กำหนดประเภทของสัญญาที่จะสามารถใช้อำนาจรับเอาหรือบอกปัดได้ โดยต้องเป็นสัญญาซึ่งลูกหนี้และคู่สัญญา อีกฝ่าย ต่างยังมิได้ชำระหนี้ในข้อซึ่งเป็นสาระสำคัญแห่งสัญญาให้เสร็จสิ้น 2. กำหนดให้ข้อสัญญาที่ให้สัญญาเลิกกันเพราะเหตุที่เกี่ยวข้องกับคดีล้มละลายไม่มีผลใช้บังคับ 3. กำหนดให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์มีหน้าที่โดยทั่วไปในการจัดการกองทรัพย์สินเพื่อให้เกิดมูลค่าสูงสุด และควรให้ศาลมีอำนาจกลับคำสั่งบอกปัดสัญญาเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรมได้ 4. กำหนดระยะเวลาที่แน่นอนในการใช้อำนาจรับเอาหรือบอกปัดสัญญา ซึ่งระยะเวลาดังกล่าวอาจขยายโดยศาลได้ ส่วนในกระบวนการฟื้นฟูกิจการนั้นควรให้ผู้ทำแผน ผู้บริหารชั่วคราว หรือเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ แล้วแต่กรณี มีอำนาจรับเอาหรือบอกปัดสัญญาก่อนศาลมีคำสั่งเห็นชอบด้วยแผนได้ และให้สิทธิคู่สัญญาอีกฝ่ายสามารถมีคำขอให้ผู้มีอำนาจดังกล่าว พิจารณาว่าจะรับเอาหรือบอกปัดสัญญานั้นภายในระยะเวลาที่ไม่ล่าช้า ทั้งนี้ หากไม่มีการรับเอาสัญญาภายในกำหนดเวลาให้ถือว่าเป็นการบอกปัดสัญญานั้นเมื่อสิ้นสุดระยะเวลา 5. กำหนดหลักเกณฑ์พิเศษในการรับเอาหรือบอกปัดสัญญาบางลักษณะเพื่อคุ้มครองคู่สัญญาอีกฝ่าย 6. กำหนดข้อจำกัดในสัญญาบางลักษณะ ซึ่งไม่สามารถรับเอาได้ 7. กำหนดให้คู่สัญญาอีกฝ่ายมีสิทธิได้รับชำระหนี้ตอบแทนการที่ตนได้ให้ใช้ทรัพย์สินตามสัญญาต่อไปเพื่อประโยชน์แก่กองทรัพย์สินในช่วงเวลาก่อนมีการรับเอาหรือบอกปัดสัญญา