บัตรเงินฝาก : ศึกษาถึงความเป็นตราสารเปลี่ยนมือและบทกฎหมายที่นำมาใช้บังคับ

Abstract

การออกบัตรเงินฝากชนิดเปลี่ยนมือได้ (Negotiable Certificate of Deposits: NCD) มีวัตถุประสงค์เพื่อต้องการระดมทุนจากประชาชนและเพื่อให้ตราสารทางการเงินที่เปลี่ยนมือได้เกิดความคล่องตัวในการโอน และให้ความคุ้มครองผู้รับโอนที่สุจริต ตราสารที่จะเป็นตราสารเปลี่ยนมือต้องมีคุณลักษณะที่สำคัญ 3 ประการคือ (1) ตราสารนั้นสามารถโอนให้กันได้โดยเพียงการส่งมอบหรือการสลักหลังและส่งมอบและไม่ต้องบอกกล่าวการโอนไปยังคู่สัญญาฝ่ายที่ต้องรับผิดตามตราสาร (2) ผู้รับโอนได้รับโอนสิทธิตามตราสารมาโดยสมบูรณ์ และสามารถฟ้องร้องตามสิทธิในตราสารนั้นได้ในนามของตนเอง (3) ผู้รับโอนตราสารต้องสุจริตและเสียค่าตอบแทน การที่กฎหมายให้นำบทบัญญัติบางมาตราในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ลักษณะตั๋วเงินมาใช้บังคับทำให้บัตรเงินฝากไม่เป็นตราสารเปลี่ยนมือที่สมบูรณ์ตามความมุ่งหมายของกฎหมายตราสารเปลี่ยนมือ เป็นต้นว่า การที่ให้ผู้ออกบัตรเงินฝากเขียนข้อความลบล้างหรือจำกัดความรับผิดของตนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 915 (1) อันเป็นการขัดกับหลักความรับผิดของลูกหนี้ชั้นต้นที่ต้องรับผิดอย่างเด็ดขาดตามข้อตกลงที่ตนได้ให้ไว้ หรือการที่ให้ผู้ทรงสามารถขีดคร่อมและเขียนข้อความห้ามเปลี่ยนมือลงในบัตรเงินฝากตามประมวลกฎหมายแพ่งพาณิชย์มาตรา 995 (3) ซึ่งมีผลทำให้หากมีการโอนบัตรเงินฝากนั้นต่อไป แม้ผู้รับโอนบัตรเงินฝากจะสุจริตก็ไม่มีสิทธิดีไปกว่าผู้ที่โอนบัตรเงินฝากให้ตนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 999 หรือเพราะบทกฎหมายที่ใช้บังคับอยู่ยังไม่เพียงพอที่ทำให้บัตรเงินฝากเป็นตราสารเปลี่ยนมือที่สมบูรณ์ เช่น ไม่มีบทบัญญัติเกี่ยวกับการเป็นผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมาย เพราะผู้ทรงตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์กำหนดไว้เพียงว่าผู้ทรงต้องมีตราสารไว้ในความครอบครองและต้องได้โอนตราสารมาโดยสุจริต สามารถแสดงให้เห็นได้ว่าตราสารนั้นมีการสลักหลังไม่ขาดสาย แต่ไม่มีบทบัญญัติกำหนดว่าผู้ทรง โดยชอบด้วยกฎหมายต้องได้รับโอนตราสารมาก่อนตราสารถึงกำหนดใช้เงิน ซึ่งถือเป็นคุณสมบัติสำคัญของการเป็นผู้ทรง โดยชอบด้วยกฎหมาย เพราะผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมายต้องได้รับโอนตราสารนั้นก่อนตราสารถึงกำหนดใช้เงิน หากมีการโอนตราสารภายหลังถึงกำหนดใช้เงิน ผู้รับโอนต้องรับไปซึ่งข้อบกพร่องที่มีอยู่ไปด้วย และผู้รับโอนไม่มีสิทธิดีกว่าผู้ที่โอนตราสารให้ตน ดังนี้จึงมีความจำเป็นที่ต้องมีการแก้ไขพระราชบัญญัติธนาคารพาณิชย์ (ฉบับที่ 3 ) พ.ศ. 2535 และพระราชบัญญัติการประกอบธุรกิจเงินทุน ธุรกิจหลักทรัพย์ และธุรกิจเครดิตฟองซิเอร์ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2535 ที่ใช้บังคับกับบัตรเงินฝากเพื่อให้บัตรเงินฝากเป็นตราสารเปลี่ยนมือที่สมบูรณ์ โดยให้นำบทบัญญัติในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ลักษณะตั๋วเงินเฉพาะบางมาตราที่สร้างความสมบูรณ์ให้บัตรเงินฝากมาใช้บังคับ หากมาตราใดที่ไม่สอดคล้องกับหลักความเป็นตราสารเปลี่ยนมือก็ไม่ให้นำมาใช้บังคับ และหากในเรื่องใดที่ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ไม่ได้บัญญัติไว้ก็สามารถบัญญัติในรายละเอียดของเรื่องนั้นไว้เป็นการเฉพาะได้ เช่น นำมาตรา 924 มาใช้กับบัตรเงินฝาก หรือมีบทบัญญัติเกี่ยวกับการเป็นผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมายที่ต้องได้รับโอน ตราสารมาก่อนตราสารถึงกำหนดใช้เงิน