การศึกษาความชุกและปัจจัยเสี่ยงของผู้ป่วยที่มีเม็ดโลหิตขาวชนิดนิวโตรฟิลต่ำโดยที่ยังไม่มีอาการในประชากรไทย

Abstract

ที่มา เนื่องจากการตรวจ automated complete blood count เป็นการตรวจที่ทำกันเป็นประจำรวมถึงในการ ตรวจสุขภาพ ด้วยการตรวจนี้ทำให้มีกลุ่มคนจำนวนหนึ่งพบว่ามีจำนวนเม็ดเลือดขาวต่ำหรือค่อนต่ำโดยที่ไม่มีอาการใดได้ โดยบังเอิญ การพบนี้เป็นปัญหาในทางปฏิบัติเนื่องจากไม่มีค่าปรกติที่เป็นที่ยอมรับชัดเจน ไม่มีแนวทางในการสืบค้นสาเหตุ ที่อาจเป็นไปได้ ดังนั้นจึงทำการศึกษาในชุมชนเพื่อหาความชุกของภาวะเม็ดเลือดขาวชนิดนิวโตรฟิลต่ำโดยที่ยังไม่มีอาการ และปัจจัยเสี่ยงเบื้องต้นที่สามารถอธิบายได้ในประชากรไทยก่อน เพื่อเป็นแนวทางในการสืบค้นและทำการศึกษาอื่นๆต่อไป วิธีการศึกษา ทำการเก็บตัวอย่างเลือดจากประชากรไทยที่อาศัยอยู่ในกรุงเทพและจังหวัดใกล้เคียงรวม 4 จังหวัด ให้กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ให้ประวัติเองด้วยการตอบแบบสอบถามและมีบุคคลากรทางการแพทย์ตรวจสอบซ้ำ ใช้ค่า absolute neutrophil count (ANC) <1.5 x 109/L เป็นขอบล่างของค่าปรกติเพื่อบอกว่ามีภาวะเม็ดเลือดขาวชนิดนิวโตรฟิลต่ำ (neutropenia)ตามที่มีการใช้โดยไม่แบ่งตามเชื้อชาติ กลุ่มตัวอย่างที่พบมีภาวะเม็ดเลือดขาวชนิดนิวโตรฟิลต่ำจะถูกทบทวน ประวัติทางการแพทย์และตรวจทางห้องปฏิบัติการเพิ่มเติมเพื่อหาปัจจัยเสี่ยงที่สามารถเป็นสาเหตุได้ ผลการศึกษา รวบรวมกลุ่มตัวอย่างได้ทั้งสิ้น 7,228 ราย เป็นชาย 2,685 รายและหญิง 4,543 ราย อายุระหว่าง 18-99 ปี(ค่ากลาง 49.0 ปี) การกระจายของเม็ดเลือดขาวทั้ง white blood cell count(WBC) และ ANC เป็นแบบเบ้ขวา มี ค่ากลางเท่ากับ 7.33 x 109/L (Q1-Q3 6.17-8.71) และ 3.95 x 109/L (Q1-Q3 3.16-4.90) ตามลำดับ พบกลุ่มตัวอย่าง 31 ราย มี neutropenia (0.43%, 95% CI 0.29-0.56) แยกเป็นความชุกในเพศชาย 0.26% (95% CI 0.07-0.44) และในเพศ หญิง 0.52% (95% CI 0.31-0.72) ปัจจัยเสี่ยงที่พบได้แก่ ได้รับยาที่ทำให้เกิด neutropenia ได้ 3 ราย(เคมีบำบัด 2 ราย, Peginterferon/Ribavirin 1 ราย), chronic active hepatitis 5 ราย, โรคไทรอยด์ 4 ราย (hyperthyroidism 1 ราย, hypothyroid 3 ราย), Rheumatoid arthritis 1 ราย และ ทุพโภชนาการ 2 ราย ความผิดปรกติทางห้องปฏิบัติการอื่นที่ตรวจ พบได้แก่ serum ferritin ต่ำ 6 ราย, ANA positive 4 ราย และ rheumatoid factor positive 1 ราย ไม่พบผู้ป่วยรายใดมี anti-HIV positive ผู้ป่วยอย่างน้อยอีก 9 รายยังคงไม่พบปัจจัยเสี่ยง ประวัติปัจจัยเสี่ยงเดียวที่สัมพันธ์กับภาวะ neutropenia คือ การเป็นโรคมะเร็งที่นับรวมผู้ได้รับยาเคมีบำบัดมาด้วย odd ratio 16.54 (95%CI 4.69-58.29) ถ้าตัดผู้ที่ เกิดจากยาเคมีบำบัดออกแล้วไม่พบปัจจัยเสี่ยงใดมีความสัมพันธ์กับภาวะ neutropenia อย่างมีนัยสำคัญ สรุปผลการศึกษา ความชุกของภาวะเม็ดเลือดขาวชนิดนิวโตรฟิลต่ำโดยที่ยังไม่มีอาการในประชากรไทยเท่ากับ 0.43% (95% CI 0.29-0.56) ในเพศชาย 0.26% (95% CI 0.07-0.44) และในเพศหญิง 0.52% (95% CI 0.31-0.72) ผู้ป่วย ประมาณ 2 ใน 3 สามารถพบปัจจัยเสี่ยงได้ ควรทำการศึกษาต่อไปเพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยเสี่ยงเหล่านั้นกับการ เกิดโรค