ผลการดำเนินงานตามนโยบายที่อยู่อาศัยสำหรับผู้มีรายได้น้อย : กรณีศึกษาโครงการบ้านเอื้ออาทร กับโครงการบ้านบีโอไอ

Abstract

ปัจจุบันประเทศไทยมีนโยบายเพื่อแก้ปัญหาที่อยู่อาศัยผู้มีรายได้น้อยที่สำคัญ 2 นโยบายที่มีเป้าหมายเหมือนกันแต่วิธีการดำเนินงานที่แตกต่างกัน ได้แก่ นโยบายบ้านเอื้ออาทร เป็นวิธีการอุดหนุนฝั่งอุปสงค์โดยรัฐบาลอุดหนุนเป็นเงินต่อหน่วยผ่านการเคหะแห่งชาติซึ่งเป็นหน่วยงานดำเนินการจัดหาที่อยู่อาศัยและช่วยจัดหาสินเชื่อราคาถูกเพื่อเพิ่มกำลังซื้อให้กับผู้มีรายได้น้อยและนโยบายบ้านบีโอไอ ซึ่งเป็นวิธีการอุดหนุนฝั่งอุปทาน โดยใช้กลไกทางภาษีเป็นเครื่องมือ เพื่อลดต้นทุนในการจัดสร้างที่อยู่อาศัยให้ผู้มีรายได้น้อยของภาคเอกชน โดยมีสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุนเป็นผู้รับผิดชอบ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาผลการดำเนินงานตามนโยบายทั้งสอง รวมถึงปัจจัยที่ส่งผลกับผลการดำเนินงานเพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการพัฒนาโครงการที่อยู่อาศัยสำหรับผู้มีรายได้น้อย วิธีการศึกษา ส่วนแรกเป็นการวิจัยเอกสารทำการค้นคว้าจากแหล่งที่มีข้อมูลอยุ่แล้ว และวิเคราะห์เนื้อหาในส่วนที่ตรงกับประเด็นที่เป็นเป้าหมายของการวิจัย นำมาจัดทำเครื่องมือเพื่อใช้สัมภาษณ์กับกลุ่มประชากรที่ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เป็นสองกลุ่ม กลุ่มแรกคือกลุ่มผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับนโยบายบ้านเอื้ออาทร และกลุ่มที่สองคือกลุ่มที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับนโยบายบ้านบีโอไอ โดยในแต่ละกลุ่มจะประกอบด้วย ผู้บริหารระดับนโยบายม เจ้าหน้าที่ในระดับแปลงนโยบายสู่การปฏิบัติ และผู้ประกอบการเอกชนที่เข้าร่วมดำเนินงานในโครงการ ผลการศึกษาพบว่าในโครงการบ้านบีโอไอ ไม่ได้มีการกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจนและดำเนินงานโดยหน่วยงานที่ไม่มีความชำนาญเฉพาะในด้านที่อยู่อาศัย ใช้กฏเกณฑ์เดียวกับการส่งเสริมการลงทุนทั่วไป และไม่มีการปรับเปลี่ยนนโยบายใดๆตลอดระยะเวลา 14 ปี ส่งผลให้มีปริมาณของผลผลิตไม่แน่นอน และที่ตั้งโครงการจะมีการกระจายอยู่ในเขตปริมณฑลและตามต่างจังหวัด ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ความต้องการที่อยู่อาศัยผู้มีรายได้น้อยมีไม่มาก เนื่องจากได้สิทธิประโยชน์จากการส่องเสริมการลงทุนมากกว่าในกรุงเทพฯ ในด้านกลุ่มเป้าหมายนั้นเนื่องจากไม่มีการกำหนดเพดานของระดับรายได้ของกลุ่มเป้าหมายทำให้ผู้ที่มีรายได้สูงสามารถซื้อที่อยู่อาศัยในโครงการได้ซึ่งถือว่าเป็นการอุดหนุนที่ไม่ตรงเป้าหมาย แต่นโยบายนี้ก็มีข้อดีตรงที่มีความเสี่ยงในด้านงบประมาณของรัฐน้อย ในส่วนของโครงการบ้านเอื้ออาทรเนื่องจากเป็นนโยบายหลักของรัฐจึงได้รับความร่วมมืออย่างดี ...