การใช้สิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทของผู้ถือหุ้นในบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์

Abstract

กฎหมายว่าด้วยบริษัทมหาชนจำกัดและกฎหมายว่าด้วยหลักทรัพย์ได้กำหนดให้ผู้ถือหุ้นในบริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์มีสิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทต่อกรรมการในนามของบริษัทจดทะเบียนเพื่อเรียกค่าสินไหมทดแทนจากกรรมการที่ปฏิบัติผิดหน้าที่ต่อบริษัท ขอให้ศาลสั่งระงับการกระทำที่อาจทำให้เกิดความเสียหายแก่บริษัท หรือขอให้กรรมการออกจากตำแหน่ง ตลอดจนเรียกให้กรรมการส่งคืนประโยชน์ที่ได้ไปโดยมิชอบให้แก่บริษัท อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันในประเทศไทยมีคดีที่ผู้ถือหุ้นในบริษัทจดทะเบียนใช้สิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทเป็นจำนวนน้อย ซึ่งแสดงให้เห็นว่า การใช้สิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทจดทะเบียนอาจยังไม่เป็นที่แพร่หลายในประเทศไทยและมีปัญหาทางกฎหมายที่เป็นอุปสรรคและไม่เอื้อต่อการใช้สิทธิดังกล่าว ดังนั้น วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการใช้สิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทของผู้ถือหุ้นในบริษัทจดทะเบียนเกี่ยวกับหลักเกณฑ์และอุปสรรคในการใช้สิทธิดังกล่าว ตลอดจนศึกษากฎหมายและแนวคำพิพากษาเรื่องการใช้สิทธิดังกล่าวของประเทศอังกฤษ และมลรัฐเดลาแวร์ ประเทศสหรัฐอเมริกา โดยผู้จัดทำวิทยานิพนธ์มีข้อเสนอแนะ 4 ประการ ได้แก่ ประการแรก ควรกำหนดเกณฑ์ฐานและจำนวนหุ้นที่เป็นเงื่อนไขในการใช้สิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทให้มีความเหมาะสมกับลักษณะหุ้นของบริษัทจดทะเบียนที่มีสภาพคล่องในการซื้อขายและมีหุ้นเป็นจำนวนมาก โดยใช้เกณฑ์จำนวนหุ้นที่จำหน่ายได้ทั้งหมดเป็นฐานและไม่ใช้สัดส่วนร้อยละห้าของหุ้นที่จำหน่ายได้ทั้งหมดกับทุกบริษัท โดยกำหนดให้ใช้สัดส่วนดังกล่าวลดลงตามทุนของบริษัทจดทะเบียนที่เพิ่มสูงขึ้น ประการที่สอง ไม่ควรกำหนดให้ผู้ถือหุ้นจำต้องถือหุ้นในขณะที่กรรมการปฏิบัติผิดหน้าที่ต่อบริษัทมาเป็นเงื่อนไขในการใช้สิทธิฟ้องคดีแทนบริษัท เนื่องจากหุ้นของบริษัทจดทะเบียนมีสภาพคล่องในการซื้อขาย ประการต่อมา ควรกำหนดให้ผู้ถือหุ้นมีสิทธิขอเข้าดำเนินคดีแทนบริษัทในคดีที่บริษัทจดทะเบียนฟ้องคดีและเป็นคดีที่ผู้ถือหุ้นมีสิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทในกรณีที่บริษัทฟ้องคดีโดยไม่สุจริตและดำเนินคดีอย่างไม่เต็มที่ กับควรกำหนดให้ผู้ถือหุ้นรายอื่นมีสิทธิขอเข้าดำเนินคดีแทนผู้ถือหุ้นรายเดิมที่ใช้สิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทในกรณีที่ผู้ถือหุ้นรายเดิมใช้สิทธิดังกล่าวโดยไม่สุจริตและดำเนินคดีอย่างไม่เต็มที่ หรือผู้ถือหุ้นรายเดิมขาดจากการเป็นผู้ถือหุ้น ขาดความสามารถ หรือมีความบกพร่องสำคัญในการดำเนินคดีโดยไม่มีเหตุอันสมควร ทั้งนี้ เพื่อประโยชน์ของบริษัทและผู้ถือหุ้นโดยรวม ตลอดจนบรรลุตามวัตถุประสงค์ของกฎหมายเรื่องการใช้สิทธิฟ้องคดีแทนบริษัท ประการสุดท้าย ควรให้ศาลมีอำนาจกำหนดให้บริษัทจดทะเบียนชดใช้ค่าใช้จ่ายในการดำเนินคดีที่เกิดขึ้นให้แก่ผู้ถือหุ้นที่ใช้สิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทในกรณีที่ศาลมีคำพิพากษาตามคำฟ้องหรือคำขอร้องของผู้ถือหุ้นนั้น เนื่องด้วยสิทธิที่ผู้ถือหุ้นใช้ฟ้องคดีต่อศาลนั้นเป็นสิทธิของบริษัท อีกทั้งจะเกิดความไม่เป็นธรรมหากผู้ถือหุ้นต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายทั้ง ๆ ที่บริษัทได้รับประโยชน์ต่าง ๆ รวมทั้งค่าสินไหมทดแทนตามคำพิพากษา แต่ผู้ถือหุ้นกลับได้รับเพียงประโยชน์ในทางอ้อมจากการดังกล่าวเท่านั้น