ขั้นตอนการคืนสภาพพื้นที่บราวน์ฟิลด์ กรณีศึกษา สถานีบริการน้ำมันเก่า

Abstract

สถานีบริการน้ำมันเชื้อเพลิงเมื่อระยะเวลาโครงการสิ้นสุดลง จัดเป็นพื้นที่ตามแนวความคิดบราวน์ฟิลด์ประเภทหนึ่งที่ต้องได้รับการคืนสภาพก่อนนำไปพัฒนาโครงการ ปัจจุบันพบว่า บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) ได้ให้ความสำคัญในเรื่องการดำเนินธุรกิจโดยใส่ใจสิ่งแวดล้อมและมีการดำเนินการคืนสภาพพื้นที่สำหรับสถานีบริการน้ำมันที่ได้ถูกยกเลิกการใช้งานโดยอ้างอิงตามมาตรฐานสากล ผู้วิจัยจึงสนใจที่จะศึกษา ขั้นตอน ปัจจัยและข้อจำกัด ในการคืนสภาพที่ดินลักษณะดังกล่าว โดยใช้วิธีการสำรวจ รวบรวมเอกสารและสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้อง จากผลการศึกษาพบว่าการคืนสภาพพื้นที่บราวน์ฟิลด์ กรณีศึกษา สถานีบริการน้ำมันเก่า สามารถแบ่งได้ 5 ขั้นตอนหลัก ประกอบด้วย ขั้นที่1) การจัดเตรียมแผนการดำเนินงาน คือ การวางแผนงานโดยการกำหนดผู้รับผิดชอบ วัตถุประสงค์และระยะเวลา รวมถึงการประมาณงบประมาณ ขั้นที่2) การตรวจประเมินสภาพแวดล้อมของพื้นที่ คือ การสำรวจลักษณะทางกายภาพทั้งภายนอกและภายในโครงการเพื่อศึกษาความเสี่ยงจากผลกระทบที่จะเกิดขึ้น ขั้นที่3) การตรวจประเมินคุณภาพสิ่งแวดล้อมในภาคสนาม คือ การตรวจสอบโดยการเก็บหลักฐานในดินและน้ำใต้ดิน นำมาเปรียบเทียบกับค่ามาตรฐานเพื่อทราบขอบเขตความรุนแรงที่เกิดขึ้น หากพบเกินกว่าค่ามาตรฐานจึงดำเนินการในขั้นตอนต่อไป ขั้นที่4) ดำเนินการกำจัดสารปนเปื้อน คือ การดำเนินการกำจัดสารปนเปื้อนด้วยวิธีเชิงเทคนิคตามมาตรฐาน ขั้นที่5) ตรวจยืนยันผลและเก็บข้อมูลเป็นแฟ้มประวัติ คือ การบันทึกข้อมูลในรูปแบบการจัดทำรายงานการตรวจประเมินด้านสิ่งแวดล้อม จากการรวบรวมข้อมูลข้างต้นจึงสรุปได้ว่าองค์ประกอบสำคัญต่อขั้นตอนการฟื้นสภาพพื้นที่ดังกรณีศึกษา คือ ตำแหน่งถังน้ำมันใต้ดินและท่อส่งน้ำมัน โดยมีปัจจัยสนับสนุน คือ ลักษณะของดินและน้ำใต้ดิน ซึ่งมีความสัมพันธ์กับ ระยะเวลา ค่าใช้จ่าย และวิธีการในการคืนสภาพพื้นที่นั้นๆ โดยพบว่าในกรณีศึกษาได้เลือกวิธีการกำจัดทางกายภาพ เนื่องจากเป็นวิธีการที่สามารถกำจัดสารปนเปื้อนได้อย่างรวดเร็วและส่งผลกระทบต่อบริเวณโดยรอบในระยะเวลาที่สั้นที่สุด แต่ขณะเดียวกันต้องคำนึงถึงการกำจัดและการทำลายที่เป็นไปตามมาตรฐาน ทั้งนี้ยังพบว่าในการคืนสภาพพื้นที่ยังมีอีกหลากหลายวิธี เช่น วิธีทางชีวภาพ การใช้พืชในการฟื้นฟู ที่มีค่าใช้จ่ายต่ำแต่ต้องใช้ระยะเวลานาน และวิธีทางเคมีที่สามารถควบคุมมาตรฐานได้แต่มีค่าใช้จ่ายที่สูงขึ้น อย่างไรก็ตามถึงแม้ในปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายที่เข้ามาควบคุมดูแลการคืนสภาพในพื้นที่ดังกล่าว แต่ผู้เกี่ยวข้องอันได้แก่ ผู้ประกอบการ, ผู้พัฒนาโครงการ, สถาปนิก, วิศวกร ฯลฯ ก็ควรมีส่วนสำคัญที่จะใส่ใจกับสิ่งแวดล้อม เพื่อไม่ให้เกิดปัญหากับการนำพื้นที่ในลักษณะนี้มาใช้ประโยชน์ในอนาคต ทั้งนี้จำเป็นต้องพิจารณาร่วมกับวัตถุประสงค์ของการใช้งานและมาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อมที่เกี่ยวข้องเป็นสำคัญ.