อิทธิพลของการทิ้งช่วงเวลาในการเติมกากตะกอนน้ำเสียชุมชนครั้งที่สอง ต่อการสะสมแคดเมียมและสังกะสีในดิน และผักคะน้า

Abstract

กากตะกอนน้ำเสียชุมชนมีองค์ประกอบทั้งส่วนที่เป็นประโยชน์ คือ เป็นแหล่งธาตุอาหารและมีส่วนที่เป็นข้อจำกัดจากสารพิษ เช่นโลหะหนัก การทิ้งช่วงเวลาให้ดินพักตัวก่อนเติมกากตะกอน อาจมีอิทธิพลต่อการสะสมของโลหะหนักในดินและพืชที่ปลูก และสามารถใช้เป็นทางเลือกของการจัดการเพื่อให้ได้ประโยชน์จากกากตะกอนในบทบาทเป็นแหล่งธาตุอาหาร โดยใช้ดัชนีบ่งชี้ความเป็นพิษ ควบคุมหรือกำหนดข้อจำกัด การวิจัยในสภาพเรือนทดลองครั้งนี้ จึงมุ่งศึกษาถึงอิทธิพลของการทิ้งช่วงเวลาในการเติมกากตะกอน 3 ลักษณะ คือ การไม่ทิ้งช่วงเวลาในการปลูกซ้ำ การทิ้งช่วงเวลาครึ่งฤดูกาลเพาะปลูก และการทิ้งช่วงเวลาหนึ่งฤดูกาลเพาะปลูก ของการปลูกผักคะน้าครั้งที่สอง ดินทดลองนำมาจากพื้นที่เกษตรกรรมตำบลหนองงูเหลือม และตำบลทุ่งน้อย อำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม โดยวางแผนการทดลองแบบ 3x6 Factorial in Randomized Complete Block Design ทำ 3 ซ้ำ แล้วติดตามปริมาณแคดเมียมและสังกะสีที่สะสมในดินและผักคะน้า ผลการศึกษา การทิ้งช่วงเวลาพักดินให้นานขึ้นจนถึงหนึ่งฤดูกาลเพาะปลูก ส่งผลให้การสะสมสังกะสีเพิ่มขึ้นในชุดดินกำแพงแสน และชุดดินสระบุรีที่เติมกากตะกอนอัตรา 20 เมตริกตันต่อเฮกแตร์ ในขณะที่การสะสมแคดเมียมลดลง ภายหลังการเติมกากตะกอนอัตรา 80 เมตริกตันต่อเฮกแตร์ การสะสมโลหะหนักทั้ง 2 ชนิดในดินเพิ่มขึ้นตามอัตราเติมกากตะกอนจนถึงระดับ 80 เมตริกตันต่อเฮก ปริมาณการสะสมของโลหะหนักในดินยังมีความสัมพันธ์ในเชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญยิ่ง กับปัจจัยทางลักษณะสมบัติของดินได้แก่ ความเป็นกรด-ด่าง ความสามารถในการแลกเปลี่ยนประจุบวก (CEC) อินทรีย์วัตถุในดิน ความพรุนของดิน เนื้อดิน และผลผลิตผักคะน้า ทั้งนี้ผักคะน้าที่ปลูกในดินสระบุรีสะสมสังกะสีและแคดเมียมเพิ่มขึ้นตามการทิ้งช่วงเวลา สำหรับชุดดินกำแพงแสนนั้น ผลผลิตผักคะน้ามากที่สุดได้รับเมื่อมีการเติมกากตะกอนอัตรา 20 เมตริกตันต่อเฮกแตร์ แล้วทิ้งช่วงเวลาครึ่งฤดูกาลเพาะปลูก สรุปได้ว่า การทิ้งช่วงเวลาพักดินจนถึงหนึ่งฤดูกาลเพาะปลูกของผักคะน้า มีอิทธิพลต่อการสะสมเพิ่มขึ้นของสังกะสี และการสะสมลดลงของแคดเมียมในดินทั้งสองชุดที่ศึกษา ส่วนผักคะน้าที่ปลูกมีการสดสมสังกะสีและแคดเมียมเพิ่มขึ้นเฉพาะในชุดดินสระบุรี