การกำหนดคาบเวลางานเสริมผิวแอสฟัลท์โดยการวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายตลอดอายุการใช้งานของถนน

Abstract

การกำหนดเกณฑ์สำหรับงานเสริมผิวแอสฟัลท์ในปัจจุบันของกรมทางหลวง พิจารณาจากระยะเวลาและสภาพบริการของสายทางเป็นหลัก ซึ่งที่มาของเกณฑ์การกำหนดคาบเวลาซ่อมบำรุงดังกล่าวมาจากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างอัตราการเสื่อมสภาพของวัสดุผิวทางกับระยะเวลาภายใต้น้ำหนักบรรทุกสะสมที่กระทำต่อสายทางดังกล่าว โดยไม่ได้พิจารณาถึงผลกระทบทางด้านเศรษฐศาสตร์ที่มีต่อค่าใช้จ่ายทั้งหมดตลอดอายุการใช้งานของสายทาง ดังนั้นในงานวิจัยฉบับนี้ได้ทำการวิเคราะห์แบบจำลองที่เกี่ยวข้องสำหรับการคำนวณค่าใช้จ่ายตลอดอายุการใช้งานของถนน เพื่อนำมากำหนดคาบการซ่อมบำรุงตามกำหนดเวลาด้วยวิธีเสริมผิวแอสฟัลท์หนา 50 มม. โดยการกำหนดคาบเวลาซ่อมบำรุงที่เหมาะสม พิจารณาจากคาบเวลาที่ทำให้ค่าใช้จ่ายรวมทั้งหมดตลอดอายุการใช้งานของสายทางในแต่ละลักษณะต่ำสุดเป็นเกณฑ์ แบบจำลองที่เกี่ยวข้องสำหรับการวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายตลอดอายุการใช้งานของสายทาง ประกอบด้วย แบบจำลองสภาพความเสียหายของผิวทาง แบบจำลองค่าใช้จ่ายงานบำรุงปกติ แบบจำลองค่าใช้จ่ายงานเสริมและบูรณะผิวแอสฟัลท์ และแบบจำลองค่าใช้จ่ายผู้ใช้ถนน โดยแบบจำลองค่าใช้จ่ายงานบำรุงปกติและผู้ใช้ถนน อ้างอิงมาจากงานวิจัยของ JICA และ THAI-RUE ตามลำดับ ในส่วนแบบจำลองค่าใช้จ่ายงานเสริมและบูรณะผิวแอสฟัลท์ พัฒนาโดยใช้ข้อมูลสายทางลาดยางที่อยู่ในความรับผิดชอบของกรมทางหลวง และข้อมูลดัชนีราคาที่เป็นตัวชี้วัดการเปลี่ยนแปลงค่าวัสดุและค่าแรงที่เกี่ยวข้อง สำหรับนำมาคาดการณ์แนวโน้มของระดับราคางานในอนาคต จากนั้นจึงนำแบบจำลองดังกล่าวมาคำนวณค่าใช้จ่ายรวมที่ต่ำสุดตลอดอายุการใช้งานของสายทาง สำหรับจัดทำเกณฑ์การกำหนดคาบเวลางานเสริมผิวแอสฟัลท์ต่อไป ผลการวิเคราะห์พบว่า คาบเวลาซ่อมบำรุงตามกำหนดเวลาที่เหมาะสมขึ้นกับปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ความลาดชันของภูมิประเทศ ปริมาณจราจรเฉลี่ยต่อวัน และสัดส่วนของรถหนัก เมื่อพิจารณาในภาพรวมโดยเปรียบเทียบกับเกณฑ์ซ่อมบำรุงเดิมได้ข้อสรุปว่า สำหรับสายทางที่มีปริมาณจราจรน้อยกว่า 2,000 คันต่อวัน จะมีคาบเวลาการเสริมผิวแอสฟัลท์ระหว่าง 5-14 ปี ขึ้นกับสัดส่วนรถหนักและสภาพความลาดชันของสายทาง โดยคาบเวลาที่ได้มีระยะเวลานานกว่าเกณฑ์เดิมโดยเฉลี่ยประมาณ 4 ปี ในขณะที่สายทางที่มีปริมาณจราจรมากกว่า 20,000 คันต่อวัน จะมีคาบเวลาระหว่าง 1-3 ปี ซึ่งสั้นกว่าเกณฑ์เดิมโดยเฉลี่ยประมาณ 3 ปี แต่สำหรับกลุ่มสายทางที่มีปริมาณจราจรระหว่าง 2,000-20,000 คันต่อวัน จะมีคาบเวลาแตกต่างจากเกณฑ์เดิมขึ้นกับลักษณะของสายทาง ซึ่งสาเหตุของความแตกต่างมาจาก ผลกระทบของค่าใช้จ่ายผู้ใช้ถนนเทียบกับค่าใช้จ่ายซ่อมบำรุงทางมีสัดส่วนสูงขึ้นเมื่อสายทางมีปริมาณจราจรเพิ่มขึ้น อันส่งผลให้คาบเวลาการเสริมผิวแอสฟัลท์สำหรับสายทางที่มีปริมาณจราจรต่ำซึ่งวิเคราะห์ได้จากงานวิจัยนี้มีคาบเวลานานกว่าเกณฑ์ซ่อมบำรุงเดิม ในทางตรงข้ามสำหรับสายทางที่มีปริมาณจราจรสูง ผลกระทบจากค่าใช้จ่ายของผู้ใช้ถนนจะสูงมาก โดยสถาพความเสียหายของผิวทางที่เพิ่มขึ้นเพียงเล็กน้อย จะส่งผลให้ค่าใช้จ่ายของผู้ใช้ถนนทั้งสายทางเพิ่มขึ้นอย่างมาก ทำให้คาบเวลาการซ่อมบำรุงที่วิเคราะห์ได้สั้นกว่าเกณฑ์เดิม เนื่องจากเกณฑ์ที่วิเคราะห์ได้จากงานวิจัยฉบับนี้คำนึงถึงผลกระทบทางด้านเศรษฐศาสตร์เป็นหลัก ทำให้ความเหมาะสมในการใช้งานขึ้นกับแนวทางการกำหนดนโยบายของหน่วยงานเพื่อให้เกิดประสิทธิผลสูงสุด โดยควรคำนึงถึงความจำเป็นทางด้านวิศวกรรมและสังคมร่วมด้วย ดังนั้นเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดในเชิงปฏิบัติจึงควรพิจารณาปัจจัยสำคัญประการอื่นที่เกี่ยวข้องในการวางแผนซ่อมบำรุง สำหรับนำมาประกอบการตัดสินใจให้เหมาะสมกับสถานการณ์