ผลของการได้รับยาพาราเซตตามอลอย่างเรื้อรังที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลง blood-brain barrier : การศึกษาในสัตว์ทดลองและในเซลล์เพาะเลี้ยง : รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์

Abstract

ยาพาราเซตามอลเป็นยาที่ได้รับความนิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย โดยใช้เป็นยาลดไข้และบรรเทาอาการปวด ผลการวิจัยที่ผ่านมาส่วนใหญ่ยืนยันว่ายาพาราเซตามอลมีฤทธิ์ในการปกป้องเซลล์เมื่อใช้ยาในขนาดเพื่อการรักษา แต่อย่างไรก็ตามในช่วง 10 ปีมานี้เริ่มมีรายงานถึงผลเสียของการใช้ยาชนิดนี้แม้ว่าจะใช้ยาในขนาดเพื่อการรักษา ในหลายระบบ รวมถึงระบบไหลเวียนเลือด และในผลงานวิจัยของคณะเราก่อนหน้านี้พบว่า หนูที่ได้รับยาพาราเซตามอลอย่างเรื้อรังร่วมกับการกระตุ้นให้เกิดปรากฎการณ์คอร์ติคัล สเปรดดิ้ง ดีเปรสชัน มีความไวของเซลล์ประสาทที่บริเวณผิวสมองต่อการกระตุ้นเพิ่มมากขึ้น รวมถึงมีการเปลี่ยนแปลงของปริมาณเลือดในหลอดเลือดสมองด้วย ซึ่งความผิดปกติที่เกิดขึ้นอาจจะสามารถนำไปสู่ความผิดปกติของการทำงานของหลอดเลือดสมองได้ ซึ่งยังไม่มีการศึกษาวิจัยมาก่อน ดังนั้นในงานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของการได้รับยาพาราเซตามอลอย่างเรื้อรัง ที่ความเข้มข้น 200 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ต่อการเปลี่ยนแปลงของ BBB integrity ในสมองหนูที่ได้รับและไม่ได้รับการกระตุ้นด้วยปรากฏการณ์คอร์ติคัล สเปรดดิ้ง ดีเปรสชัน รวมถึงผลของยาต่อการแสดงออกของสารสื่อประสาท calcitonin gene related peptide (CGRP) จากเซลล์ประสาทใน trigeminal ganglion ซี่งผลการวิจัยพบว่า หนูที่ได้รับยาพาราเซตามอลอย่างเรื้อรังไม่มีความผิดปกติต่อระดับเอนไซม์ตับ แต่กลับพบว่าหนูกลุ่มดังกล่าวมีความผิดปกติของหลอดเลือดสมองส่วน capillary โดยมีจำนวนของ microvilli และ pinocytic vesicles เพิ่มมากขึ้นกว่าหนูกลุ่มควบคุม และความผิดปกตินี้เพิ่มมากขึ้นเมื่อมีการกระตุ้นด้วยปรากฏการณ์คอร์ติคัล สเปรดดิ้ง ดีเปรสชัน ร่วมด้วย อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ เช่นเดียวกับการพบการบวมของ astrocytic foot plate นอกจากนี้ยังไบการแสดงออกของ cell adhesion molecules (ICAM-1 และ VCAM-1) เพิ่มมากขึ้นในกลุ่มหนูที่ได้รับยาพาราเซตามอลอย่างเรื้อรังร่วมกับการกระตุ้นให้เกิดปรากฏการณ์คอร์ติคัล สเปรดดิ้ง ดีเปรสชัน ซึ่งบ่งชี้ถึงภาวะความผิดปกติของหลอดเลือดในหนูกลุ่มดังกล่าว และผลการศึกษาโปรตีนที่เป็นองค์ประกอบของ tight junction (ZO-1, ZO-2 และ occludin) ในหนูกลุ่มนี้ก็พบว่า มีการแสดงออกของโปรตีนกลุ่มนี้ ลดน้อยลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และผลของยาพาราเซตามอลยังทำให้เซลล์ประสาทใน trigeminal ganglion มีการแสดงออกของสารสื่อประสาท CGRP เพิ่มมากขึ้นด้วย จากผลการวิจัยนี้จึงสรุปได้ว่า การได้รับยาพาราเซตามอลอย่างต่อเนื่องนั้นส่งผลเสียต่อระบบสมดุลของหลอดเลือดสมอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาวะที่มีการกระตุ้นด้วยปรากฏการณ์คอร์ติคัล สเปรดดิ้ง ดีเปรสชัน ร่วมด้วย