การกำหนดตำแหน่งทางกายวิภาคศาสตร์ของเส้นประสาท Greater occipital และ ความสัมพันธ์กับกล้ามเนื้อ Semispinalis capitis และ กล้ามเนื้อ Obliquus capitis inferior

Abstract

กายวิภาคศาสตร์ของเส้นประสาท greater occipital (GON) มีความสำคัญในการใช้หลีกเลี่ยงการบาดเจ็บของเส้นประสาท หรือเพิ่มความแม่นยำในการหาเส้นประสาทจากการทำหัตถการทางการแพทย์ที่เกี่ยวข้อง การวิจัยนี้จึงได้ศึกษากายวิภาคศาสตร์ของ GON ที่มีความสัมพันธ์กับกล้ามเนื้อ 3 มัด ได้แก่ กล้ามเนื้อ trapezius กล้ามเนื้อ semispinalis capitis และกล้ามเนื้อ obliquus capitis inferior จากการศึกษาในร่างอาจารย์ใหญ่ 50 ร่าง โดยการสังเกต พบว่า GON มีความสัมพันธ์กับกล้ามเนื้อ trapezius 3 แบบ ซึ่งเปอร์เซ็นต์ที่ GON แทงทะลุกล้ามเนื้อ trapezius (type I), แทงทะลุ aponeurosis ของกล้ามเนื้อ trapezius (type II) และแทงทะลุ aponeurosis ระหว่างกล้ามเนื้อ trapezius กับกล้ามเนื้อ sternocleidomastoid (type III) ออกมาสู่ชั้น subcutaneous tissue คิดเป็น 2, 67 และ 31 ตามลำดับ นอกจากนี้ 95% มีความสัมพันธ์กับกล้ามเนื้อ semispinalis capitis โดยแทงทะลุกล้ามเนื้อ semispinalis capitis (type A), 2% แทงทะลุ tendinous band ของกล้ามเนื้อ semispinalis capitis (type B) และ 3% ไม่แทงทะลุกล้ามเนื้อ semispinalis capitis แต่อ้อมออกมาด้าน medial ระหว่างกล้ามเนื้อ semispinalis capitis กับ nuchal ligament (type C) และมีความสัมพันธ์กับกล้ามเนื้อ obliquus capitis inferior โดย 94% ลอดใต้กล้ามเนื้อ obliquus capitis inferior (type X) ขณะที่ 6% แทงทะลุขอบล่างของกล้ามเนื้อ obliquus capitis inferior (type Y) และตำแหน่งที่ GON แทงทะลุไปยังแนวที่ลากจาก external occipital protuberance (EOP) ถึง mastoid process (แนว EM) และระหว่าง mastoid process (แนว MM) ความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติระหว่างเพศ และข้างสามารถพบได้ในบางระยะทาง ผลจากการศึกษาในครั้งนี้ สามารถแนะนำพิกัดที่แทงทะลุออกมาสู่ชั้น subcutaneous tissue มีระยะทางอยู่ที่ 54 มม. จาก mastoid process ลากเส้นตั้งฉาก 18 มม. เหนือต่อแนว MM นอกจากนี้พิกัดที่แทงทะลุกล้ามเนื้อ semispinalis capitis มีระยะทางอยู่ที่ 21 มม. จาก EOP และลากเส้นตั้งฉาก 18 มม. ใต้ต่อแนว EM