การปนเปื้อนโลหะหนักในแหล่งน้ำและสัตว์น้ำบริเวณพื้นที่เหมืองแร่ทองคำ

Abstract

งานวิจัยนี้ได้ศึกษาปริมาณ As Hg Pb Mn Ni Cu Zn และ Cd ในน้ำ ตะกอนดิน และสัตว์น้ำ บริเวณพื้นที่เหมืองแร่ทองคำ จังหวัดพิจิตร เพื่อประเมินความเสี่ยงจากการรับสัมผัสโลหะหนักผ่านทางการบริโภคสัตว์น้ำ โดยเก็บตัวอย่างภายในพื้นที่เหมือง 3 ครั้ง ในเดือนสิงหาคม 2558 พฤศจิกายน 2558 และกุมภาพันธ์ 2559 และเก็บตัวอย่างภายนอกพื้นที่ในเหมืองเดือนพฤศจิกายน 2559 โดยทำการวิเคราะห์ปริมาณ Pb Mn Ni Cu Zn และ Cd ในตัวอย่างด้วยเทคนิค Inductively coupled plasma optical emission spectroscopy และวิเคราะห์ปริมาณ As และ Hg ด้วยเทคนิค Atomic absorption spectrophotometry ผลการศึกษาพบว่าตัวอย่างน้ำผิวดินในพื้นที่เหมืองมีปริมาณ As Hg Pb Ni Cu Zn และ Cd ต่ำกว่ามาตรฐานน้ำแหล่งน้ำผิวดินกำหนด และมีปริมาณ Mn อยู่ในช่วง 0.0055-2.079 มก./ล. ซึ่งบางตัวอย่างมีค่าสูงกว่ามาตรฐานน้ำแหล่งน้ำผิวดินกำหนด และตัวอย่างตะกอนดินในพื้นที่เหมืองมีปริมาณ As Pb Zn และ Cd ต่ำกว่ามาตรฐานคุณภาพของตะกอนดินในแหล่งน้ำกำหนด และมีปริมาณ Ni Cu Mn และ Hg ในตะกอนดินมีค่าอยู่ในช่วง 0.3719-18.89 0.9499-45.35 0.4233-874.1 และ 0.0571-0.8387 มก./กก. น้ำหนักแห้ง ตามลำดับ ซึ่งบางตัวอย่างมีค่าสูงกว่ามาตรฐานคุณภาพของตะกอนดินในแหล่งน้ำกำหนด และพบว่าปริมาณของโลหะหนักทุกชนิดจากตัวอย่างน้ำผิวดินและตะกอนดินภายในพื้นที่เหมืองสูงกว่าภายนอกพื้นที่เหมือง ผลการวิเคราะห์ตัวอย่างสัตว์น้ำในพื้นที่เหมืองจำนวน 15 ชนิด (ปลา 13 ชนิด กุ้ง 1 ชนิด และหอย 1 ชนิด) พบปริมาณ As Mn Ni Cu และ Zn ต่ำกว่ามาตรฐานการปนเปื้อนโลหะหนักในอาหารกำหนด และพบปริมาณ Cd Hg และ Pb ในตัวอย่างสัตว์น้ำอยู่ในช่วง <0.00009-0.6024 <0.0002-16.78 และ <0.0006-1.358 มก./กก. น้ำหนักเปียก ตามลำดับ ซึ่งบางตัวอย่างมีค่าสูงกว่ามาตรฐานการปนเปื้อนโลหะหนักในอาหารกำหนด จากการประเมินความเสี่ยงต่อสุขภาพบว่าการบริโภคสัตว์น้ำบางชนิดในพื้นที่เหมืองมีความเสี่ยงในการเกิดผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว โดย Hazard Quotient (HQ) ของการได้รับ As Cu Mn และ Hg จากหอยเชอรี่มีค่ามากกว่า 1 และค่า HQ ของการได้รับ Hg จากกุ้งฝอย ปลาแขยงข้างลาย ปลาซิว และปลาหมอมีค่ามากกว่า 1 และมีความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งจาก As หากบริโภคหอยเชอรี่เป็นระยะเวลานาน สำหรับการประเมินค่าความเสี่ยงของสารไม่ก่อมะเร็งโดยรวม (Hazard Index; HI) พบว่าหอยเชอรี่ ปลาหมอ ปลาแขยงข้างลาย ปลาซิว และกุ้งฝอย มีค่า HI เท่ากับ 13 7.6 4.8 3.4 และ 2.2 ตามลำดับ ดังนั้นหากบริโภคในปริมาณมากอย่างต่อเนื่อง อาจมีความเสี่ยงต่อสุขภาพเมื่อบริโภคสัตว์น้ำเหล่านี้เป็นระยะเวลานาน