หมู่บ้านเสื้อแดง : การปรับเปลี่ยนความสัมพันธ์เชิงอำนาจในชุมชนชนบทไทย กรณีศึกษาหมู่บ้านนาใหญ่ จังหวัดอุดรธานี

Abstract

ผู้คนและหมู่บ้านในชนบทมีพลวัตและมีความร่วมสมัยตลอดมา ดังจะเห็นได้จากแนวทางการศึกษาหมู่บ้านชนบทไทยที่ได้รับการพัฒนาและปรับเปลี่ยนตามยุคสมัย อาทิ การศึกษาภายใต้วาทกรรมหลักของรัฐในช่วงทศวรรษที่ 2550 การศึกษาตามแนวคิดวัฒนธรรมชุมชน แนวคิดสิทธิชุมชน และแนวคิดสองนคราประชาธิปไตยในทศวรรษ 2520 - 2540 และการปรากฏตัวของคนชนบทในขบวนการเสื้อแดงในทศวรรษ 2550 ได้กลายเป็นจุดหักเหสำคัญของแนวทางศึกษาหมู่บ้านชนบทไทยซึ่งมีคุณูปการสำคัญต่อการถมช่องว่างในการทำความเข้าใจความปรารถนาทางเศรษฐกิจการเมืองของคนชนบทสมัยใหม่ตามแนวคิดวัฒนธรรมชุมชน แนวคิดสิทธิชุมชน และแนวคิดสองนคราประชาธิปไตย กระนั้นก็ตาม การศึกษาตามแนวทางข้างต้นล้วนมีลักษณะสำคัญร่วมกันประการหนึ่ง คือเสนอภาพการแสดงออกทางการเมืองของคนชนบทว่ามีความกลมเกลียวเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ซึ่งบดบังและลดทอนความซับซ้อนทางการเมืองของคนชนบทที่มีความขัดแย้ง-การต่อสู้-การต่อรองอำนาจทางการเมืองเกิดขึ้นผ่านหลากหลายช่องทางในวิถีการดำรงชีวิตประจำวัน ขณะที่การศึกษาปฏิบัติการทางการเมืองในชีวิตประจำวันกลับสามารถเผยให้ถึงปฏิสัมพันธ์ทางการเมืองที่ดำรงอยู่อย่างสลับซับซ้อนในวิถีชีวิตปกติของชาวบ้านได้ และแสดงให้เห็นว่าการเมืองแบบประชาชน การเมืองแบบเลือกตั้ง การเมืองคนเสื้อแดง รวมทั้งการเปิดหมู่บ้านเสื้อแดง เป็นเพียงหนึ่งในหลากหลายช่องทางที่ชาวบ้านเลือกใช้เพื่อแสดงออกถึงอำนาจในการเข้าไปมีส่วนร่วมตัดสินใจเกี่ยวกับการจัดสรรทรัพยากรระดับชาติและระดับท้องถิ่น