การมอบอำนาจนิติบัญญัติให้ฝ่ายบริหาร

Abstract

การยอมรับหลักการการมอบอำนาจนิติบัญญัติให้ฝ่ายบริหารโดยเหตุผลของความจำเป็นทางสภาพการณ์ต่างๆ ทำให้ฝ่ายบริหารอาศัยอำนาจในการออกอนุบัญญัติเป็นเครื่องมือบริหารประเทศเป็นจำนวนมาก จะเห็นได้ว่า ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2500-ปัจจุบัน อนุบัญญัติของไทยมีเป็นจำนวนมากกว่าหนึ่งหมื่นแปดพันฉบับ จำนวนอนุบัญญัติเหล่านี้ย่อมส่งผลกระทบต่อประชาชนที่เกี่ยวข้องเพิ่มมากขึ้นตามลำดับ ซึ่งฝ่ายบริหารก็ได้ตระหนักถึงปัญหาดังกล่าว จึงได้มีนโยบายที่จะปรับปรุงแก้ไขอนุบัญญัติต่างๆ ไว้ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่หก พ.ศ. 2530-2534 และจากความสำคัญนี้เอง จึงทำให้การศึกษาวิจัยเรื่องดังกล่าวเป็นสิ่งจำเป็น จากการศึกษาวิเคราะห์แนวปฏิบัติการมอบอำนาจนิติบัญญัติให้ฝ่ายบริหารของไทย ปรากฏว่าองค์กรนิติบัญญัติได้มอบอำนาจในการออกอนุบัญญัติให้แก่ฝ่ายบริหารในลักษณะ วิธีการ และขอบเขตที่แตกต่างกันตามพระราชบัญญัติต่างๆ พระราชบัญญัติสองฉบับที่มีลักษณะที่คล้ายคลึงกัน อาจมีบทบัญญัติที่มอบอำนาจให้ฝ่ายบริหารออกอนุบัญญัติที่แตกต่างกัน ลักษณะ วิธีการ และขอบเขตของการมอบอำนาจนิติบัญญัติมีตั้งแต่จำกัดมากจนกระทั่งไม่จำกัดขอบเขต เมื่อองค์กรนิติบัญญัติมอบอำนาจในการออกอนุบัญญัติให้ฝ่ายบริหารแล้วจะไม่เข้ามาควบคุมดูแลการออกอนุบัญญัติของฝ่ายบริหารโดยตรง แต่ควบคุมคุ้มครองโดยการกำหนดกระบวนการออกอนุบัญญัติ เช่น การปรึกษาหารือ การให้ความเห็นชอบ และการไต่สวน เป็นต้น ส่วนการควบคุมภายหลังที่อนุบัญญัติได้ประกาศใช้บังคีบแล้วนั้นเป็นหน้าที่ของศาลที่จะพิจารณาพิพากษาโดยอาศัยหลัก "เกินอำนาจ (ultra vires)" จะเห็นได้ว่า บทบัญญัติที่มีการมอบอำนาจให้ฝ่ายบริหารออกอนุบัญญัติอย่างกว้างขวางเป็นการเหมาะสมสำหรับกรณีสถานการณ์ฉุกเฉินเร่งด่วนที่ฝ่ายบริหารจำต้องได้รับมอบอำนาจเช่นนั้น แต่ในกรณีปกติการมอบอำนาจนิติบัญญัติให้ฝ่ายบริหารน่าจะเป็นเรื่องที่จะต้องจำกัดเฉพาะสาระทางรายละเอียด เทคนิค หรือ การบริหาร การคุ้มครองประชาชนจากการออกอนุบัญญัติของฝ่ายบริหารโดยไม่ถูกต้องหรือไม่เป็นธรรมก็อาจเป็นไปในการกำหนดกระบวนการออกอนุบัญญัติของฝ่ายบริหารไว้ ซึ่งกระบวนการออกอนุบัญญัติดังกล่าวอาจกำหนดเป็นพระราชบัญญัติเพียงฉบับเดียวเป็นหลักทั่วไปโดยเฉพาะทำนองเดียวกับที่ประเทศสหราชอาณาจักรใช้อยู่ และมีข้อสังเกตว่า วิธีการดังกล่าวเป็นการควบคุมการออกอนุบัญญัติก่อนการเกิดคดีขึ้นชั้นหนึ่ง ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อศาลในการพิจารณาพิพากษาอนุบัญญัติว่าได้ดำเนินการออกอนุบัญญัติตามกระบวนการดังกล่าวหรือไม่ อันเป็นการควบคุมภายหลังเกิดคดีขึ้นแล้วด้วย