ความแตกต่างทางค่านิยมของชาวนาในเขต และนอกเขตโครงการชลประทาน

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความแตกต่างทางค่านิยมของชาวนา ระหว่างชาวนาในเขตและนอกเขตโครงการชลประทาน ซึ่งในการศึกษาครั้งนี้ ได้เลือกศึกษาถึงหัวหน้าครัวเรือนที่เป็นชาวนา หรือตัวแทนหัวหน้าครัวเรือน โดยศึกษาจากจำนวนครัวเรือนที่อยู่ในเขตชลประทานจำนวน 60 ครัวเรือนจาก 2 หมู่บ้าน คือบ้านดินดำ ตำบลเกิ้ง อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม จำนวน 38 ครัวเรือนและบ้านไคร่นุ่น ตำบลท่าขอนยาง อำเภทกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม จำนวน 22 ครัวเรือน และศึกษาจากจำนวนครัวเรือนที่อาศัยอยู่นอกเขตโครงการชลประทาน จำนวน 44 ครัวเรือน จาก 2 หมู่บ้าน คือบ้านกุดรัง ตำบลกุดรัง อำเภอบรบือ ในจังหวัดมหาสารคาม จำนวน 23 ครัวเรือน และ บ้านหนองหญ้าม้า ตำบลหนองเหล็ก อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม จำนวน 21 ครัวเรือน ในการศึกษาครั้งนี้ ได้ใช้เครื่องมือสำรวจค่านิยม ซึ่งทำการดัดแปลงมาจากเครื่องมือสำรวจค่านิยมไทยของสุนทรี สมัครการ เพื่อวัดระดับความแตกต่างของ ค่านิยมโดยแบ่งออกเป็น (ค่านิยมที่ปฏิบัติในปัจจุบัน) 11 ข้อ และค่านิยมจุดหมายปลายทาง (ค่านิยมซึ่งคาดไว้ในอนาคต) 10 ข้อ และนำไปทดสอบ (Pre-Test) กับชาวนาโดยเรียงลำดับค่านิยมทั้ง 2 ชุด ตามความพอใจของแต่ละคน เสร็จแล้วก็ข้อมูลมาวิเคราะห์โดยการดูจากอันดับ สูงต่ำของค่านิยมแล้วนำมาจัดลำดับให้ถูกต้อง จากนั้นได้นำค่านิยมทั้ง 2 ชุด (วิถีปฏิบัติและจุดหมายปลายทาง) มาทำการทดสอบทางสถิติ โดยใช้วิธี T-Test ซึ่งผลการทดสอบปรากฏว่ามีค่านิยมที่มีนัยสำคัญทางสถิติมาทำการศึกษามีค่านิยมวิถีปฏิบัติ 6 ค่านิยม ได้แก่ 1. การเป็นตัวของตัวเอง 2. การปรับตัวเข้ากับจังหวัดและสิ่งแวดล้อม 3. การให้อภัย 4. การกตัญญูรู้คุณ 5. ความรับผิดชอบ 6. ความมีน้ำใจเมตตาอารี ส่วนค่านิยมจุดหมายปลายทาง มีอยู่ 3 ค่านิยม ได้แก่ 1. การช่วยเหลือผู้อื่น 2. การมีหลักธรรมและศาสนาเป็นที่พึ่ง 3. ความภาคภูมิใจในตัวเอง ผลการศึกษาปรากฏว่า 1. ชาวนาในเขตและนอกเขตชลประทาน ให้ความสำคัญกับค่านิยมวิถีปฏิบัติส่วนใหญ่แตกต่างกัน เนื่องมาจากการมีชลประทาน (โครงการสูบน้ำด้วยไฟฟ้า) เข้าไปจึงทำให้ค่านิยมของชาวนาเปลี่ยนแปลงไป ส่วนนอกเขตชลประทานอาศัยน้ำฝนเป็นหลักในการประกอบอาชีพชีวิตความเป็นอยู่จึงแตกต่างจากชาวนาในเขตชลประทาน จึงมีผลให้ค่านิยมแตกต่างกันด้วย 2. ชาวนาในเขตและนอกเขตชลประทานให้ความสำคัญกับค่านิยมจุดหมายปลายทางส่วนใหญ่แตกต่างกัน เนื่องจากการมีชลประทาน (โครงการสูบน้ำด้วยไฟฟ้า) เป็นเพราะว่าการชลประทานนั้นเป็นสิ่งที่ทำให้ชีวิตความเป็นอยู่เปลี่ยนแปลง ดังนั้นจึงส่งผลให้ค่านิยมของชาวนานั้นแปรเปลี่ยนไปด้วย สืบเนื่องมาจากสภาพแวดล้อมแตกต่างกัน