การขึ้นมามีบทบาททางด้านเศรษฐกิจของกลุ่มทหาร (พ.ศ. 2481-2500)

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาถึงปัจจัยที่ทำให้ "กลุ่มทหาร" ขึ้นมามีบทบาททางด้านเศรษฐกิจ ในระหว่าง พ.ศ. 2481-2500 โดยมุ่งอธิบายให้เห็นถึงปัจจัยและลักษณะการดำเนินการทางด้านเศรษฐกิจที่มีความสัมพันธ์กับบริบททางประวัติศาสตร์ ผลการวิจัยพบว่า "กลุ่มทหาร" ขึ้นมามีบทบาททางด้านเศรษฐกิจจากนโยบายเศรษฐกิจแบบชาตินิยม ซึ่งมีลักษณะของการผูกขาดโดยรัฐ (State Monopoly) และควบคุมโดยรัฐ (State-Control) ทำให้ลักษณะการดำเนินการทางด้านเศรษฐกิจของ "กลุ่มทหาร" มีลักษณะของการผูกขาดโดยใช้อำนาจทางการเมืองสนับสนุนบทบาททางด้านเศรษฐกิจของกลุ่มตน นอกจากนี้ยังอาศัยความร่วมมือกับพ่อค้าชาวจีนเป็นปัจจัยเสริมทำให้บทบาททางด้านเศรษฐกิจของ "กลุ่มทหาร" กระจายเป็นวงกว้าง "กลุ่มทหาร" ที่เข้าไปมีบทบาททางด้านเศรษฐกิจในระหว่าง พ.ศ. 2481-2500 มีอยู่ 3 กลุ่ม คือ "กลุ่มทหาร" ในสมัยรัฐบาลจอมพล ป.พิบูลสงคราม บทบาททางด้านเศรษฐกิจของ "กลุ่มทหาร" ในระยะนี้ยังไม่ปรากฏว่ามีการเกาะกลุ่มอยู่ที่ตระกูลใดโดยเฉพาะและเน้นการเข้าไปมีบทบาทในวิสาหกิจของรัฐ "กลุ่มทหาร" อีกกลุ่มคือ "กลุ่มทหาร" ซอยราชครู ซึ่งบทบาททางด้านเศรษฐกิจของกลุ่มนี้มีศูนย์กลางอยู่ที่ตระกูลชุณหะวัณ เน้นการตั้งบริษัทการค้าส่วนตัวมากกว่าการเข้าไปมีบทบาทในวิสาหกิจของรัฐและประกอบการลงทุนแบบครบวงจรในอุตสาหกรรมก็คือข้าว ทำให้ "กลุ่มราชครู" เป็นกลุ่มที่มีบทบาททางด้านเศรษฐกิจมากในทศวรรษ 2490 กลุ่มสุดท้ายคือ "กลุ่มทหาร" สี่เสาเทเวศร์ กลุ่มนี้กำลังสร้างฐานอำนาจทางการเมืองในระหว่าง พ.ศ. 2491-2500 ซึ่งยังไม่มีบทบาททางด้านเศรษฐกิจเด่นชัดนักเพราะบทบาททางด้านเศรษฐกิจจะสัมพันธ์กับบทบาททางด้านการเมือง อย่างไรก็ตาม บทบาททางด้านเศรษฐกิจของ "กลุ่มสี่เสาเทเวศร์" ปรากฏในสองลักษณะ คือ การร่วมมือประกอบทางเศรษฐกิจระหว่าง "กลุ่มราชครู" กับ "กลุ่มสี่เสาเทเวศร์" และการประกอบการทางเศรษฐกิจเฉพาะกลุ่มตน ความขัดแย้งระหว่าง "กลุ่มราชครู" กับ "กลุ่มสี่เสาเทเวศร์" อันเนื่องมาจากการแข่งขันทางด้านการเมืองและเศรษฐกิจ ส่งผลให้ "กลุ่มราชครู" หมดบทบาททางด้านการเมืองและการเป็นผู้นำทางด้านเศรษฐกิจ ซึ่งเปิดโอกาสให้ "กลุ่มสี่เสาเทเวศร์" ขึ้นมามีบทบาททางด้านเศรษฐกิจต่อไปหลัง พ.ศ. 2500