บทบาทหน้าที่ของนิตยสาร สารคดีในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อ 1. ศึกษาถึงพัฒนาการทางด้านเนื้อหาในนิตยสารสารคดีตั้งแต่ฉบับที่ 1 (กุมภาพันธ์ 2528) - ฉบับที่ 108 ( กุมภาพันธ์ 2537 ) 2.วิเคราะห์ถึงปัจจัยที่เป็นตัวกำหนดการตัดสินใจในการคัดเลือกประเด็นข่าวสารทางด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติของบรรณาธิการนิตยสารสารคดี และ 3. เพื่อเข้าใจถึงการกระทำบทบาทหน้าที่ของนิตยสารสารคดี ในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และการแสดงออกซึ่งบทบาทหน้าที่เหล่านั้น ในงานวิจัยนี้ใช้กรอบการวิเคราะห์โดยทฤษฏีการสื่อสารองค์กร ทฤษฏีภารกิจหน้าที่พื้นฐานของสื่อมวลชนที่มีต่อสังคม และแนวคิดเกี่ยวการกำหนดประเด็นการรับรู้ข่าวสาร ข้อมูลในการวิจัยนี้ได้จากการวิเคราะห์เนื้อหาของนิตยสารสารคดี ตลอดระยะเวลา 9 ปี (พ.ศ. 2528-พ.ศ. 2537) และการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกบรรณาธิการนิตยสารสารคดีทั้ง 7 ท่าน รวมทั้งผู้อ่านนิตยสารสารคดีจำนวน 10 คน ผลการวิจัยพบว่าในช่วงสามปีแรกของนิตยสารสารคดี (พ.ศ. 2528 – พ.ศ. 2531) นั้นมีปริมาณการนำเสนอแนวเนื้อหา ชีวิต – เหตุการณ์ – วิทยาการ มากที่สุด และนับตั้งแต่ปีที่สี่ (พ.ศ. 2532) เป็นต้นมาก็เพิ่มการนำเสนอเรื่องแนวอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติเพิ่มมากขึ้น รวมทั้งมีพัฒนาการในการนำเสนอเนื้อหาในลักษณะที่เป็นองค์รวมมากขึ้น ทั้งนี้เพราะมีทั้งปัจจัยทั้งภายในองค์กร และภายนอกองค์กร นิตยสาร สารคดี ที่เป็นตัวกำหนดการคัดเลือกประเด็นข่าวสารโดยเฉพาะทางด้านประเด็นข่าวสารด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติของบรรณาธิการนิตยสารสารคดี ปัจจัยภายในองค์กร ได้แก่ นโยบายหรือกรอบแนวเนื้อหาที่ผู้จัดทำนิตยสารสารคดีได้วางไว้ในการทำงาน คุณค่าของความเป็นข่าว ปัญหาอุปสรรคในการผลิตนิตยสาร รวมถึงพื้นฐานทางการศึกษา ประสบการณ์ในการทำงาน และทัศนคติของบรรณาธิการในการทำงานแต่ละท่าน ส่วนปัจจัยภายนอกองค์กร ได้แก่ ความต้องการของผู้อ่าน กระแสอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในสังคม การแข่งขันกับสื่ออื่น ๆ ด้วย นอกจากนี้ได้พบว่า นิตยสารสารคดีได้กระทำบทบาทหน้าที่ในการให้การศึกษา ความรู้ความเข้าใจ เกี่ยวกับชีวิตสัตว์ ธรรมชาติมากกว่าการกระทำบทบาทหน้าที่อื่น ๆ