มาตรการทางกฏหมายในการจัดหาที่ดินเพื่อประโยชน์ในการปฏิรูปที่ดิน

Abstract

เป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่าสำหรับประเทศกำลังพัฒนานั้น เกษตรกรรมเป็นอาชีพที่สำคัญของประชากร และทำรายได้ส่วนใหญ่ให้แก่ประเทศ สามารถที่จะเสริมสร้างความสุขให้แก่ประชาชนในประเทศให้มีรายได้เพียงพอที่จะจับจ่ายใช้สอยเพื่อจัดหาสิ่งอำนวยความสะดวกในการครองชีพได้ ประเทศไทยในฐานะที่เป็นประเทศที่กำลังพัฒนาประเทศหนึ่งก็ตกอยู่ในฐานะดังกล่าวเช่นกัน แต่ในภาวะปัจจุบันนี้ปรากฏว่ามีเกษตรกรประสบความเดือดร้อนอย่างหนักในเรื่องสิทธิและการถือครองที่ดิน เกษตรกรส่วนใหญ่ไม่มีสิทธิในที่ดินเป็นของตนเองตกอยู่ในฐานะของผู้เช่าที่ดิน หรือเกษตรกรมีสิทธิในที่ดินเพียงเล็กน้อยไม่เพียงพอต่อการผลิต ทั้งที่ดินที่ถือครองเป็นแปลงเล็กแปลงน้อยไม่เหมาะสมต่อระบบการผลิตทางการเกษตรกรรม และโดยสภาพของเกษตรกรแล้วขาดอำนาจต่อรองในการจำหน่ายผลผลิต ด้วยสาเหตุเหล่านี้ส่งผลกระทบกระเทือนต่อเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองของประเทศ จึงเป็นหน้าที่ของรัฐบาลต้องเข้าช่วยเหลือดำเนินการแก้ไขปัญหาโดยด่วน การปฏิรูปที่ดินเป็นวิธีการที่จำเป็นและเป็นที่ยอมรับของประเทศต่าง ๆ ในการแก้ไขปัญหาดังกล่าวของเกษตรกร ซึ่งโดยทั่วไปแล้วจุดมุ่งหมายของการปฏิรูปที่ดิน คือกระจายการถือครองที่ดินหรือสิทธิในที่ดิน แต่อย่างไรก็ตามลำพังแต่การกระจายการถือครองโดยไม่มีการปรับปรุงกิจการอื่นอันเกี่ยวข้องร่วมด้วย การปฏิรูปที่ดินก็จะไม่บังเกิดประโยชน์แต่อย่างใด ดังนั้น เพื่อให้บรรลุถึงวัตถุประสงค์ของการปฏิรูปที่ดินจึงต้องมีการปรับปรุง กิจการอย่างอื่นที่สำคัญและต้องจัดทำไปพร้อมกับการกระจายการถือครองที่ดินซึ่งเป็นวัตถุประสงค์หลักของการปฏิรูปที่ดินด้วย คือการสินเชื่อเพื่อเกษตรกรรม การตลาดของผลิตผลเกษตร การจัดหาปัจจัยในการเกษตรการสหกรณ์ การเผยแพร่ความรู้และเทคนิคในการเกษตรแผนใหม่ การพัฒนาชุมชนในชนบทรวมตลอดถึงการปรับปรุงระบบการเช่าที่ดินมิให้มีการเอารัดเอาเปรียบแก่กันจนเกินไปให้ผู้เช่ามีความมั่นคงในการถือครองที่ดิน ปรับปรุงการใช้แรงงานในการเกษตรกรรม การจัดรูปที่ดิน พัฒนาระบบสหกรณ์เพื่อการเกษตรและการครองชีพ ตลอดจนการศึกษาและสาธารณกิจต่าง ๆ ในชนบทด้วย ขั้นตอนหนึ่งที่เป็นขั้นต้นในการปฏิรูปที่ดินคือการจัดหาที่ดินเพื่อประโยชน์ในการปฏิรูปที่ดิน ซึ่งการกำหนดมาตรการทางกฎหมายในการจัดหาที่ดินเพื่อประโยชน์ในการปฏิรูปที่ดินที่มีประสิทธิภาพใช้ได้ผลในทางปฏิบัติเป็นสิ่งจำเป็นอันจะขาดมิได้ ดังนั้น จึงควรที่จะทำการศึกษารายละเอียดรวมทั้งปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นหรืออาจจะเกิดขึ้นในภายหน้าเกี่ยวกับการจัดหาที่ดินเพื่อประโยชน์ในการปฏิรูปที่ดิน เพื่อให้ได้มาซึ่งมาตรการทางกฎหมายในการจัดหาที่ดินของรัฐ การจัดซื้อหรือดำเนินการเวนคืนที่ดินของเอกชนตลอดจนมาตรการทางกฎหมายที่สนับสนุนการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมที่เหมาะสมที่สุด ทั้งนี้ก็เพื่อให้บรรลุถึงจุดมุ่งหมายสุดท้ายของการปฏิรูปที่ดินโดยทั่วไป คือเกษตรกรเท่านั้นควรจะเป็นผู้ถือครองที่ดินเพื่อการเกษตร ในการดำเนินการค้นคว้านี้ ได้ศึกษาถึงเนื้อหาสาระดังต่อไปนี้คือ:- - ประเภทของที่ดินในการนำมาดำเนินการปฏิรูปที่ดินคือที่ดินของรัฐและที่ดินของเอกชน อำนาจการดูแล บำรุงรักษา และจัดหาประโยชน์ที่ดินทั้งหลายอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินหรือทรัพย์สินของแผ่นดิน -มาตรการทางกฎหมายที่สนับสนุนการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม คือการห้ามมิให้จำหน่าย โอนแบ่งแยก หรือก่อให้เกิดการติดพันใด ๆ ซึ่งที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน การกำหนดสิทธิในที่ดิน การควบคุมการเช่าที่ดินเพื่อเกษตรกรรม การจัดรูปที่ดินและการจัดที่ดินเพื่อครองชีพ -มาตรการทางกฎหมายในการนำที่ดินของรัฐมาดำเนินการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม -มาตรการทางกฎหมายในการนำที่ดินของเอกชนมาดำเนินการปฏิรูปที่ดินโดยวิธีการจัดซื้อหรือดำเนินการเวนคืน ในการศึกษานี้ได้วิเคราะห์ถึงปัญหาตลอดจนแนวทางที่จะแก้ไขข้อบกพร่องต่าง ๆ โดยพิจารณาแล้วเห็นว่า -ควรกำหนดมาตรการทางกฎหมายในการห้ามแบ่งแยกที่ดินเป็นแปลงย่อยในบริเวณซึ่งกำหนดเขตปฏิรูปที่ดินภายในระยะเวลาที่กำหนดไว้ เว้นแต่จะได้รับอนุญาตจากคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ทั้งนี้ก็เพื่อมิให้เป็นอุปสรรคในการปฏิรูปที่ดินและป้องกันการหลีกเลี่ยงในการที่จะถูกจัดซื้อหรือดำเนินการเวนคืนที่ดินจาก ส.ป.ก. –นำหลักการกำหนดสิทธิในที่ดินซึ่งเคยบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายที่ดินมาใช้บังคับอีกเพื่อป้องกันการกว้านซื้อที่ดินของนายทุน -การให้เกษตรกรมีโอกาสเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ในที่ดินของรัฐซึ่งนำมาดำเนินการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมเป็นการเปิดโอกาสในการจัดหาสินเชื่อและการเข้าร่วมกระบวนการพัฒนา การให้อำนาขแก่ ส.ป.ก. ในการจัดซื้อหรือดำเนินการเวนคืนที่ดินได้ทั้งแปลงในกรณีที่เจ้าของที่ดินไม่ประสงค์จะประกอบเกษตรกรรมอีกต่อไป -ให้อำนาจแก่ ส.ป.ก. ในการจัดซื้อหรือดำเนินการเวนคืนที่ดินของเจ้าของที่ดินผู้ซึ่งไม่ได้ประกอบเกษตรกรรมด้วยตนเองได้ทุกแปลง ซึ่งรวมตลอดถึงที่ดินซึ่งบุคคลในครอบครัวเดียวกันคนหนึ่งหรือหลายคนของผู้ซึ่งไม่ได้ประกอบเกษตรกรรมด้วยตนเองถือครองอยู่ด้วย อันจะเป็นในแนวทางเดียวกันกับการจัดซื้อหรือดำเนินการเวนคืนที่ดินในที่ดินของผู้ประกอบเกษตรกรรมด้วยตนเองอีกทั้งยังเป็นการป้องกันการหลีกเลี่ยงการจัดซื้อหรือดำเนินการเวนคืนที่ดินโดยทำการแบ่งแยกที่ดินแปลงย่อยของเจ้าของที่ดินผู้ซึ่งไม่ได้ประกอบเกษตรกรรมด้วยตนเองอีกด้วย มาตรการต่าง ๆ ดังกล่าวนี้หากได้มีการกำหนดไว้โดยชัดแจ้งและได้รับการปฏิบัติอย่างจริงจังแล้วก็จะสามารถดำเนินการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมให้ประสบผลสำเร็จได้ในที่สุด