บทบาทของกำนันและผู้ใหญ่บ้าน ในการปกครองท้องถิ่นรูปแบบกรุงเทพมหานคร

Abstract

การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาให้ทราบถึงความเป็นมา บทบาททางการปกครอง และบทบาททางการเมืองของกำนันผู้ใหญ่บ้านในกรุงเทพมหานคร โดยมีสมมติฐานว่า บทบาทของกำนันผู้ใหญ่บ้านได้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม กล่าวคือมีบทบาททางด้านการปกครองน้อยลง แต่มีบทบาททางด้านการเมืองมากขึ้น การวิจัยในครั้งนี้ได้ใช้วิธีการวิจัยแบบสำรวจ เก็บข้อมูลจากกลุ่มประชากรคือกำนันผู้ใหญ่บ้านของกรุงเทพมหานคร จำนวน 727 คน สุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง จำนวน 350 คน เมื่อเดือนสิงหาคม 2539 ปรากฎว่าได้รับแบบสอบถามกลับคืนมาจำนวน 260 ชุด จากผลการวิจัยพบว่า ความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองที่เกิดขึ้นอย่างรอดเร็วทำให้บทบาทของกำนันผู้ใหญ่บ้านเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมเป็นอย่างมาก โดยทั่วไปแล้วกำนันผู้ใหญ่บ้านมีบทบาททางด้านการปกครองน้อยลงและมีบทบาททางด้านการเมืองมากขึ้น นอกจากนี้ กำนันผู้ใหญ่บ้านยังได้ผดุงฐานะของตนเองด้วยการประกอบการทางธุรบางประการอย่างเป็นกิจจะลักษณะ เช่น การเป็นนายหน้าขายที่ดินหรือการประสานงานทางด้านธุรกิจการลงทุนในท้องถิ่น เป็นต้น เมื่อทำการวิเคราะห์ทางสถิติเพื่อหาความสัมพันธ์ ระหว่างภูมิหลังกับบทบาทของกำนันผู้ใหญ่บ้านปรากฏผลว่า โดยทั่วไปแล้วบทบาททางด้านการปกครองและการเมืองของกำนันผู้ใหญ่บ้าน ทั้งในชุมชนเมืองและชุมชนชนบท ต่างมีบทบาทดังกล่าวข้างต้นในลักษณะเดียวกัน อย่างไรก็ตามระดับการศึกษาและอาชีพของกำนันผู้ใหญ่บ้าน มีความสัมพันธ์กับทั้งการแสดงบทบาททางการปกครองและบทบาททางการเมืองอย่างมีนัยสำคัญ