การวัดและประเมินผลตอบแทนทางสังคมจากการลงทุนในการผลิตครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการวัดและประเมินผลการศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ (1) ศึกษาและพัฒนาแผนที่ผลกระทบผลกระทบและตัวชี้วัดของผลตอบแทนทางสังคมในการผลิตครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการวัดและประเมินผลการศึกษา (2) ศึกษาและสร้างค่าแปลงทางการเงินของตัวชี้วัดผลกระทบของผลตอบแทนทางสังคมจากการลงทุนในการผลิตครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการวัดและประเมินผลการศึกษา (3) พัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลตอบแทนทางสังคมจากการลงทุนในการผลิตครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการวัดและประเมินผลการศึกษา และ (4) ประเมินผลตอบแทนทางสังคมจากการลงทุนในการผลิตครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการวัดและประเมินผลการศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วิธีการดำเนินวิจัยใช้การวิจัยเชิงประเมินแบบผสมเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ ประยุกต์ใช้แนวคิดการวัดและประเมินผลตอบแทนทางสังคมจากการลงทุน (Social Returns On Investment :SROI) โดยใช้เทคนิคการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียเกี่ยวกับการผลิตดุษฎีบัณฑิตตามหลักการทฤษฎีการเปลี่ยนแปลง สร้างตัวชี้วัดผลกระทบ แล้วให้ค่าแปลงทางการเงินแก่ผลกระทบซึ่งเป็นตัวแปรเชิงคุณภาพที่หลักสูตรได้สร้างขึ้น และนำมาคำนวณเปรียบเทียบกับมูลค่าทางการเงินของต้นทุนที่ใช้ไปในการดำเนินกิจกรรมของหลักสูตรเพื่อพิจารณาว่าการผลิตดุษฎีบัณฑิตสร้างผลตอบแทนทางสังคมคิดเป็นมูลค่าเท่าไรต่อเงินลงทุน 1 บาท เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ และ แบบสอบถามเกี่ยวกับผลตอบแทนทางสังคมจากการลงทุนทางการศึกษาในระดับดุษฎีบัณฑิต วิเคราะห์ SROI โดยใช้การคำนวณค่าเฉลี่ย ร้อยละ อัตราการคิดลด ค่าผลกระทบ ค่าความอ่อนไหว ผลตอบแทนการทางสังคม จนถึงวัยเกษียณอายุ 60 ปี ของครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการวัดและประเมินผลการศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ตามหลักสูตรปี พ.ศ. 2535, 2541, 2549 และ 2551 โดยเก็บข้อมูลจากประชากร ได้แก่ ดุษฎีบัณฑิตที่สำเร็จการศึกษาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2538 ถึง 2559 จำนวน 102 คน ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้

(1) แผนที่ผลกระทบ พบว่า ปัจจัยนำเข้า ซึ่งเป็นทรัพยากรที่ลงทุนในการผลิตดุษฎีบัณฑิต ประกอบด้วย ต้นทุนส่วนบุคคล และ ต้นทุนส่วนสังคม กิจกรรมหรือกระบวนการของหลักสูตร ประกอบด้วย 6 องค์ประกอบ ผลผลิต ซึ่งเป็นผลที่เกิดขึ้นจากกิจกรรมของโครงการ ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ ผลลัพธ์ ซึ่งเป็นผลได้/ผลการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับผู้ได้รับผลประโยชน์จากโครงการ มีองค์ประกอบทั้งหมด 16 องค์ประกอบ ผลกระทบ ซึ่งเป็นสิ่งที่ผู้ได้รับประโยชน์ส่งผลกระทบต่อสังคม เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม หรือเป็นผลตอบแทนที่สังคมได้รับจากหลักสูตร ประกอบด้วย 10 องค์ประกอบ และตัวชี้วัดผลตอบแทนทางสังคมจากการผลิตดุษฎีบัณฑิต มีทั้งหมด 27 ตัวชี้วัด จากผลกระทบ 10 มิติ มีค่าเฉลี่ยความถูกต้อง เหมาะสม ความเป็นเหตุเป็นผล และความสามารถในการนำไปใช้วัดได้อยู่ระหว่าง 0.52 ถึง 0.92 แสดงว่า ตัวชี้วัดเหล่านี้สามารถนำไปใช้ในการสร้างเครื่องมือได้ (2) ตัวชี้วัดผลตอบแทนทางสังคมจากการผลิตดุษฎีบัณฑิต ทั้งหมด 27 ตัวชี้วัด สามารถนำมาสร้างค่าแปลงทางการเงินได้ 25 ค่า มีค่าเฉลี่ยความถูกต้อง เหมาะสม ความเป็นเหตุเป็นผล และความสามารถในการนำไปใช้วัดได้อยู่ระหว่าง 0.52 ถึง 0.84 แสดงว่า ค่าแปลงทางการเงินเหล่านี้สามารถนำไปใช้ในการสร้างเครื่องมือได้ (3) เครื่องมือวัดและประเมินผลตอบแทนทางสังคมจากการผลิตดุษฎีบัณฑิต เป็นแบบสอบถามมีทั้งแบบปลายเปิดและปลายปิด ประกอบด้วย 4 ตอน มีผลการยืนยันความเหมาะสม ความสามารถในการนำไปใช้วัดได้ของข้อคำถาม พบว่า มีค่าเฉลี่ยอยู่ระหว่าง 0.52 ถึง 0.92 และมีค่าความเที่ยงของแบบสอบถามในตอนที่ 2 3 และ 4 เท่ากับ 0.548 0.618 และ 0.800 ตามลำดับ แสดงว่า เครื่องมือมีคุณภาพเหมาะสมในการนำไปใช้ (4) ผลตอบแทนทางสังคม (SROI) มีค่าเท่ากับ 23.04 เท่า ในกรณีของการลงทุนผลิตครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการวัดและประเมินผลการศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยครั้งนี้ สร้างผลตอบแทนแก่สังคม เท่ากับ 15.72 เท่า แบ่งเป็นผลตอบแทนแก่องค์กรตนเอง 12.07 เท่า และผลตอบแทนแก่รัฐ 3.65 เท่า ในขณะเดียวกันก็ให้ผลตอบแทนส่วนบุคคลแก่ดุษฎีบัณฑิตและครอบครัว 7.31 เท่า