การพัฒนาเซลล์สืบพันธุ์ของกัลปังหา Dichotella gemmacea

Abstract

กัลปังหาเป็นสัตว์ทะเลไม่มีกระดูกสันหลังที่มีบทบาทสำคัญต่อระบบนิเวศในทะเล จากการที่กัลปังหาในท้องทะเลไทยมีจำนวนลดลงอันเป็นผลมาจากกิจกรรมของมนุษย์และปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ จึงทำการศึกษาชีววิทยาการสืบพันธุ์ของกัลปังหา Dichotella gemmacea ซึ่งพบที่ระดับความลึก 5 – 10 เมตร บริเวณแหลมปู่เจ้า อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี เพื่อติดตามช่วงเวลาการสร้างและปล่อยเซลล์สืบพันธุ์ ผลการศึกษาพบว่า กัลปังหา Dichotella gemmacea เป็นกัลปังหาชนิดเด่นในพื้นที่จากกัลปังหาทั้งหมดที่พบรวม 9 สกุล โดยพบกัลปังหา Dichotella gemmacea ที่ระดับความหนาแน่น 0.32 โคโลนีต่อตารางเมตร ซึ่งแตกต่างจากกัลปังหาสกุลอื่นอย่างมีนัยสำคัญ ทั้งนี้ กัลปังหา Dichotella gemmacea พบการสร้างเซลล์สืบพันธุ์ทุกเดือนในรอบปีที่ทำการสำรวจ (เดือนกุมภาพันธ์ 2558 ถึงเดือนมกราคม 2559) และพบการสร้างเซลล์สืบพันธุ์เป็นจำนวนมากตั้งแต่ช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนตุลาคม 2558 ซึ่งมีจำนวนเซลล์สืบพันธุ์ที่ 20.15 ± 2.83 เซลล์ต่อโพลิป (เดือนกรกฎาคม 2558) ถึง 45.91 ± 5.44 เซลล์ต่อโพลิป (เดือนกันยายน 2558) และมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางที่ 246.85 ± 86.05 ไมโครเมตร (เดือนพฤษภาคม 2558) ถึง 258.53 ± 78.94 ไมโครเมตร (เดือนธันวาคม 2558) ปัจจัยที่ส่งผลต่อจำนวนและขนาดของเซลล์สืบพันธุ์ คืออุณหภูมิ โดยช่วงอุณหภูมิที่เหมาะสมที่สุดในการสร้างเซลล์สืบพันธุ์อยู่ที่ 29.5 ถึง 31.0 องศาเซลเซียส จากการศึกษาทางมิญชวิทยาเกี่ยวกับเซลล์สืบพันธุ์พบว่า กัลปังหา Dichotella gemmacea มีการสร้างเซลล์สืบพันธุ์แบบแยกเพศ (gonochoric) ในแต่ละโคโลนี โดยที่สามารถพบเซลล์ไข่หรือถุงสเปิร์มได้พร้อมกันทุกระยะภายในโคโลนีนั้นๆ และเนื่องจากไม่พบตัวอ่อนระยะพลานูลาในโพลิปกัลปังหาเพศเมียตลอดช่วงเวลาที่ทำการศึกษา จึงคาดว่ากัลปังหา Dichotella gemmacea มีการปล่อยเซลล์สืบพันธุ์ออกมาผสมกันในมวลน้ำ