การพัฒนาวิธีการตรวจวัดเนื้อสัตว์ต้องห้ามในผลิตภัณฑ์อาหารฮาลาลโดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์การหลอมละลายแบบแยกชัดสูง

Abstract

เทคนิคการวิเคราะห์การหลอมละลายแบบแยกชัดสูง (High resolution melting analysis: HRMA) เป็นเทคนิคทางอณูชีววิทยาที่มีศักยภาพสูงในการตรวจระบุชนิดของสิ่งมีชีวิตได้อย่างจำเพาะเจาะจงและรวดเร็วโดยอาศัยหลักการวิเคราะห์หาค่าจุดหลอมเหลว (Melting Temperature, Tm) ของดีเอ็นเอ ที่มีความจำเพาะต่อสิ่งมีชีวิตชนิดนั้น งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาเทคนิค Multiplex HRMA สำหรับตรวจวัดการปนเปื้อนสัตว์ต้องห้ามในอาหารฮาลาลพร้อมกันจำนวน 6 ชนิด ได้แก่ สุกร สุนัข ลิง หนู แมว และลา จากดีเอ็นเอของสัตว์ต้องห้ามและตัวอย่างอาหารทางการค้า โดยเริ่มจากการคัดเลือกและออกแบบไพรเมอร์ที่เฉพาะเจาะจงต่อสัตว์ทั้ง 6 ชนิดจากยีนที่ตั้งอยู่บนไมโทคอนเดรีย ซึ่งยีนเหล่านี้มีความจำเพาะสูงต่อสัตว์ชนิดนั้นๆ จากนั้นทดสอบความจำเพาะ ความไวและความน่าเชื่อถือของไพรเมอร์ ทั้งในแบบไพรเมอร์เดี่ยว (Singleplex HRMA) และไพรเมอร์รวม (Multiplex HRMA) พบว่า ไพรเมอร์มีความจำเพาะเจาะจงในการระบุชนิดของสัตว์ต้องห้ามถูกต้อง 100% ในการทดสอบความไวพบว่าระดับความเข้มข้นของดีเอ็นเอต่ำสุดที่สามารถตรวจวัดสัตว์ต้องห้าม คือ 0.02 นาโนกรัม ยกเว้นสุกรที่สามารถตรวจวัดได้ถึง 0.002 นาโนกรัม ยิ่งไปกว่านั้นรูปแบบ Melting peak และค่า Tm ยังมีความแตกต่างกันอย่างชัดเจนทำให้สามารถระบุสัตว์แต่ละชนิดได้ง่ายขึ้น สำหรับการศึกษาความน่าเชื่อถือ ได้ทดลองใช้ตรวจวัดการปนเปื้อนในลูกชิ้นเนื้อวัวที่ผสมเนื้อสัตว์ต้องห้ามในอัตราส่วน 10 % และ 1 % รวมทั้งตรวจผลิตภัณฑ์อาหารแปรรูปทางการค้าที่มีส่วนผสมของเนื้อสัตว์ต้องห้าม พบว่าสามารถระบุชนิดของสัตว์ต้องห้ามได้ถูกต้อง 100% เช่นกัน จากนั้นนำเทคนิคที่พัฒนาได้มาตรวจวัดผลิตภัณฑ์อาหารทางการค้าที่วางจำหน่ายในประเทศไทยจำนวน 260 ตัวอย่าง พบว่ามีตัวอย่างอาหารที่ปนเปื้อนสุกร 2 ตัวอย่างและเมื่อนำผลไปเทียบกับเทคนิคตรวจวัดตามมาตรฐาน ให้ผลที่สอดคล้องกัน ดังนั้นเทคนิค HRMA จึงเป็นเทคนิคที่มีศักยภาพสูงและสามารถใช้ตรวจวัดการปนเปื้อนในอาหารและประกันคุณภาพด้านฮาลาลให้แก่ผู้บริโภคมุสลิมได้และนับเป็นครั้งแรกของประเทศไทยที่สามารถประยุกต์ใช้เทคนิค Multiplex HRMA กับอุตสาหกรรมอาหารฮาลาลได้สำเร็จ