กลไกการเกิดแผ่นดินไหวตามเขตมุดตัวของเปลือกโลก หมู่เกาะฟิลิปปินส์

Abstract

หมู่เกาะฟิลิปปินส์ตั้งอยู่บริเวณพื้นที่เขตมุดตัวของแผ่นเปลือกโลกระหว่างแผ่นเปลือกโลกยูเรเซียและแผ่นทะเลฟิลิปปินส์ ทำให้ธรณีแปรสัณฐานของหมู่เกาะฟิลิปปินส์รวมไปถึงพื้นที่ข้างเคียงมีความซับซ้อน และถือเป็นแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวที่มีพฤติกรรมการเกิดที่รุนแรงและส่งผลด้านพิบัติภัยแก่ประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อศึกษากลไกการเกิดแผ่นดินไหวตามเขตมุดตัวของเปลือกโลก หมู่เกาะฟิลิปปินส์ โดยใช้ข้อมูลจากฐานข้อมูลแผ่นดินไหวจากหน่วยงาน Global Centroid Moment Tensor ซึ่งบันทึกได้ในอดีตจำนวน 3,144 เหตุการณ์ ตั้งแต่วันที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2519 ถึงวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2560 มีระดับความลึกของจุดศูนย์กลางการเกิดแผ่นดินไหวอยู่ในช่วง 5–644 กิโลเมตร ในการศึกษานี้ผู้วิจัยแบ่งข้อมูลออกเป็น 2 ชุด ตามสภาพแวดล้อมทางธรณีแปรสัณฐานที่สัมพันธ์กับการเกิดแผ่นดินไหว ได้แก่ 1) แผ่นดินไหวที่เกิดระหว่างขอบการชนกันของแผ่นเปลือกโลก 2) แผ่นดินไหวที่เกิดบริเวณแผ่นที่มุดลงไปในชั้นเนื้อโลก ซึ่งในแต่ละสภาพแวดล้อม ผู้วิจัยศึกษาการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของกลไกการเกิดแผ่นดินไหว 3 ตัวแปรคือ 1) ค่าการวางตัว 2) ค่ามุมเท 3) มุมคาย ผลการศึกษาสรุปว่าในกรณีแผ่นดินไหวที่เกิดระหว่างขอบการชนกันของแผ่นเปลือกโลก พื้นที่ด้านตะวันตกและตะวันออกมีการเลื่อนตัวแบบรอยเลื่อนย้อน ส่วนพื้นที่ตอนกลางเป็นการเลื่อนตัวในแนวระดับชนิดซ้ายเข้า รอยเลื่อนและกลุ่มรอยเลื่อนส่วนใหญ่มีค่าการวางตัว 170 ถึง 190 องศา ในแนวเหนือ - ใต้ และมุมเท 45 องศา ซึ่งกลไกการเกิดแผ่นดินไหวสามารถประเมินความเสี่ยงของการเกิดพิบัติภัยสึนามิได้ โดยพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงคือบริเวณร่องลึกก้นสมุทรฟิลิปปินส์ ส่วนในกรณีแผ่นดินไหวที่เกิดบริเวณแผ่นที่มุดลงไปในชั้นเนื้อโลก รอยเลื่อนส่วนใหญ่ในพื้นที่มีการเลื่อนตัวแบบรอยเลื่อนย้อน มีค่าการวางตัว 170 ถึง 180 องศา ในแนวเหนือ – ใต้ มุมเท 40 ถึง 45 องศา โดยผลที่ได้เป็นประโยชน์ในการศึกษาแบบจำลองการเลื่อนตัวของเขตมุดตัว