ความหลากชนิดของไบรโอไฟต์ในพื้นที่ชุ่มน้ำบึงสำนักใหญ่ จังหวัดระยอง

Abstract

ไบรโอไฟต์จัดเป็นพืชบกที่ไม่มีท่อลำเลียงมีบทบาทที่สำคัญต่อระบบนิเวศ สามารถบ่งบอกสภาพความชื้นในบริเวณพื้นที่ ช่วยรักษาความชุ่มชื้นให้กับผืนป่า จากการทบทวนวรรณกรรมพบว่ามีการศึกษาความหลากหลายและการกระจายพันธุ์ของพืชกลุ่มไบรโอไฟต์ในประเทศไทยในหลายพื้นที่ แต่ยังขาดการศึกษาพืชกลุ่มนี้ในพื้นที่ชุ่มน้ำ ซึ่งเป็นระบบนิเวศที่มีความสำคัญและปัจจุบันได้รับผลกระทบจากกิจกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์เป็นอย่างมาก งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหลากชนิดและจัดทำแผนที่การกระจายพันธุ์ของไบรโอไฟต์ในพื้นที่ชุ่มน้ำบึงสำนักใหญ่ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ระยอง จังหวัดระยอง โดยเก็บตัวอย่างไบรโอไฟต์ ในช่วงเดือนกันยายน พ.ศ. 2561 ถึงเดือนมกราคม พ.ศ. 2562 ในเส้นทางศึกษาธรรมชาติภายในสวนพฤกษศาสตร์ระยองจำนวน 6 เส้นทาง บันทึกพิกัดทางภูมิศาสตร์ที่พบไบรโอไฟต์ ผ่านทาง Google maps เวอร์ชัน 5.13.11 เพื่อจัดทำแผนที่การกระจายพันธุ์ของไบรโอไฟต์แต่ละชนิด เก็บตัวอย่างได้ 56 หมายเลขนำมาศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยาและลักษณะทางกายวิภาคเพื่อระบุชนิดของไบรโอไฟต์ สามารถจัดจำแนกไบรโอไฟต์ได้ทั้งหมด 10 วงศ์ 12 สกุล 14 ชนิด จัดเป็นมอสส์ 12 ชนิด และลิเวอร์เวิร์ต 2 ชนิด สามารถจำแนกไบรโอไฟต์ตามถิ่นอาศัยได้ 3 แบบ คือ ขึ้นบนดิน 7 ชนิด อิงอาศัย 6 ชนิด ขึ้นบนหิน 1 ชนิด โดยชนิดที่มีการกระจายพันธุ์มากที่สุดคือ Archidium birmannicum Mitt. ex Dixon และชนิดที่พบน้อยที่สุดคือ Leucobryum juniperoideum (Brid.) Müll. Hal. และ Sematophyllum subhumile (Müll. Hal.) M. Fleisch. ผลการศึกษาครั้งนี้จะส่งต่อไปยังองค์การสวนพฤกษศาสตร์ระยอง เพื่อจัดทำเอกสารเผยแพร่ความรู้ และตัวอย่างที่เก็บรวบรวมในการศึกษานี้ได้เก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์พืชศาสตราจารย์กสิน สุวตะพันธุ์ ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เพื่อใช้เป็นแหล่งอ้างอิงทางวิชาการ