ความหลากชนิดของเทอริโดไฟต์ในพื้นที่ชุ่มน้ำบึงสำนักใหญ่ จังหวัดระยอง

Abstract

เทอริโดไฟต์เป็นพืชที่มีความสำคัญในระบบนิเวศ สามารถเป็นดัชนีบอกความสมบูรณ์ของป่าธรรมชาติ ช่วยดูดซับความชื้นในอากาศ และช่วยยึดดิน ป้องกันการพังทลายของหน้าดินได้เป็นอย่างดี อย่างไรก็ตามพบว่าการศึกษาเทอริโดไฟต์ในพื้นที่ชุ่มน้ำทางภาคตะวันออกยังมีอยู่จำกัด ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหลากชนิดและจัดทำแผนที่การกระจายพันธุ์ของเทอริโดไฟต์ภายในพื้นที่ชุ่มน้ำบึงสำนักใหญ่ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ระยอง จังหวัดระยอง โดยทำการเก็บตัวอย่างในเดือนกันยายน 2561 และมกราคม 2562 ในเส้นทางศึกษาธรรมชาติ 7 เส้นทาง ตัวอย่างที่ได้นำมาจัดจำแนกชนิดและจัดทำแผนที่การกระจายพันธุ์ โดยใช้โปรแกรม Google Maps เวอร์ชัน 5.13.11 ผลการศึกษาเก็บตัวอย่างได้จำนวน 31 หมายเลข จัดจำแนกได้ 10 วงศ์ 12 สกุล 15 ชนิด จัดเป็นพืชใกล้เคียงเฟิร์น 1 ชนิด คือ Lycopodiella cernua (L.) Pic. Serm. วงศ์ Lycopodiaceae และเฟิร์น 9 วงศ์ 11 สกุล 14 ชนิด วงศ์ที่พบมากสุดคือ Lygodiaceae จำนวน 3 ชนิด สามารถจำแนกเทอริโดไฟต์ตามลักษณะถิ่นอาศัยได้ 3 แบบ คือ เทอริโดไฟต์ที่ขึ้นบนดิน 7 ชนิด เทอริโดไฟต์อิงอาศัย 2 ชนิด และเทอริโดไฟต์ที่มีส่วนรากยึดติดกับดินหรือโคลนใต้น้ำ 6 ชนิด พบ เทอริโดไฟต์หายากและมีปริมาณน้อย 2 ชนิด คือ Ophioglossum lusitanicum subsp. coriaceum (A. Cunn.) R.T. Clausen และ Schizaea digitata (L.) Sw. มีเทอริโดไฟต์เพียงชนิดเดียวที่พบได้ทุกเส้นทางศึกษาและขึ้นอย่างหนาแน่น คือ Lygodium microphyllum (Cav.) R. Br. ทั้งนี้ความหลากชนิดที่แตกต่างกันในแต่ละเส้นทางอาจเป็นผลมาจากสภาพแวดล้อมเฉพาะของแต่ละพื้นที่ สภาพป่าแต่ละบริเวณ รวมถึงการรบกวนจากมนุษย์ ผลการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าต้องมีการอนุรักษ์เทอริโดไฟต์หายากในพื้นที่ชุ่มน้ำแห่งนี้ เพื่อลดความเสี่ยงของการสูญพันธุ์ เช่น ไม่ทำลายถิ่นอาศัย หาแนวทางขยายพันธุ์เทอริโดไฟต์หายาก และควบคุมจำนวนผู้เข้าเยี่ยมชมพื้นที่ชุ่มน้ำบึงสำนักใหญ่ เพื่อลดผลกระทบต่อถิ่นอาศัย ผลการศึกษาทั้งหมดจะส่งไปยังสวนพฤกษศาสตร์ระยองเพื่อนำไปจัดทำเอกสารเผยแพร่ความรู้ต่อไป และตัวอย่างพันธุ์ไม้แห้งได้เก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑ์พืชศาสตราจารย์กสิน สุวตะพันธุ์ ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย