การประเมินความต้านทานของสายพันธุ์ข้าวต่อโรคใบขีดโปร่งแสง

Abstract

ข้าว (Oryza sativa L.) เป็นแหล่งอาหารหลักที่สำคัญของโลก โดยประเทศไทยมีการส่งออกข้าวเป็นอันดับต้นๆของโลก ประเทศไทยมีผลผลิตข้าวต่อไร่ที่ต่ำกว่าประเทศเพื่อนบ้านในแถบเอเชีย ซึ่งสาเหตุเกิดจากความอุดมสมบูรณ์ของดิน ศักยภาพของพันธุ์ข้าว และความเสียหายของผลผลิตข้าวที่เกิดโรคและแมลงศัตรูข้าว โรคข้าวที่มีสาเหตุมาจากเชื้อแบคทีเรียที่มีความสำคัญส่งผลต่อผลผลิตข้าวในประเทศไทยโรคหนึ่ง ก็คือ โรคใบขีดโปร่งแสง เกิดจากเชื้อ Xanthomonas oryzae pv. oryzicola (Xoc) วิธีการป้องกันกำจัดโรคที่มีประสิทธิภาพสูง คือการใช้พันธุ์ต้านทานโรค อย่างไรก็ตามการที่จะได้มาซึ่งพันธุ์ต้านทานจะต้องมีแหล่งพันธุ์กรรมยีนต้านทานเพื่อนำมาใช้ในการปรับปรุงพันธุ์ให้ต้านทานต่อโรคขอบใบแห้ง ดังนั้นการทดลองนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อหาแหล่งพันธุ์กรรมยีนต้านทานมาใช้ในการปรับปรุงพันธุ์ข้าวให้ต้านทานต่อโรคใบขีดโปร่งแสง จึงได้ทำการประเมินความต้านทานโรคใบขีดโปร่งแสงในสายพันธุ์ข้าวจำนวน 4 สายพันธุ์ คือ IRBB5 IRBB7 IRBB13 และ IRBB21 ซึ่งมียีน xa5 Xa7 xa13 และ Xa21 ตามลำดับ และใช้พันธุ์ กข71 เป็นพันธุ์อ่อนแอมาตรฐานเปรียบเทียบในการทดลอง โดยใช้เชื้อ Xoc จานวน 5 ไอโซเลท ที่แยกเชื้อมาจากตัวอย่างข้าวที่เป็นโรค มาทดสอบความต้านทานของพันธุ์ข้าว และศึกษาลักษณะสัณฐานวิทยาของเชื้อ Xoc บนอาหาร Nutrient agar และ Wakimoto’s พบว่าโคโลนีของเชื้อ Xoc มีลักษณะกลม สีเหลือง มันวาว นูน ผิวเรียบ เมื่อทาการพิสูจน์เชื้อสาเหตุโรคตามวิธี Koch’s postulation ลงบนใบข้าวของพันธุ์ กข71 พบว่ามีการแสดงอาการของโรคใบขีดโปร่งแสงชัดเจน และยืนยันเชื้อสาเหตุโรค Xoc โดยเทคนิค PCR ด้วยไพร์เมอร์ที่จาเพาะต่อเชื้อ ได้ขนาดผลิตภัณฑ์ 945 bp จากนั้นจึงปลูกเชื้อลงบนใบข้าวเพื่อทดสอบความต้านทานโรค และให้คะแนนการเกิดโรคในวันที่ 7 14 และ 21 วัน หลังการปลูกเชื้อ พบว่าข้าวสายพันธุ์ IRBB5 อยู่ในระดับที่มีความต้านทานต่อโรคสูง ซึ่ง IRBB5 น่าจะเป็นสายพันธุ์ข้าวที่สามารถนามาใช้ในการปรับปรุงพันธุ์ข้าวให้ต้านทานต่อโรคใบขีดแสงต่อไป