ชีววิทยาประชากรของหมึกสายลายหินอ่อน Octopus dollfusi Robson, 1928 ที่ถูกจับโดยเรือประมงอวนลากบริเวณจังหวัดประจวบคีรีขันธ์

Abstract

ศึกษาชีววิทยาประชากรของหมึกสายลายหินอ่อน Octopus dollfusi บริเวณพื้นที่การประมงจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ โดยการสุ่มเก็บตัวอย่างจากเรือประมงอวนลากคู่ที่มีแหล่งทำการประมงในพื้นที่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์และขึ้นท่าที่อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ระหว่างเดือนมกราคมถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2545 พบอัตราส่วนเพศระหว่างเพศเมียต่อเพศผู้โดยรวมตลอดทั้งปีไม่เท่ากับ 1:1 (p<0.05) โดยมีเพศผู้มากกว่าเพศเมีย เมื่อศึกษาอัตราส่วนระหว่างเพศเมียจำแนกตามความยาว พบอัตราส่วนดังกล่าวมีค่าต่ำที่ความยาว 62.5 มม. และมีค่าสูงสุดที่ความยาว 92.5 มม. ความสัมพันธ์ระหว่างความยาวลำดับ (L) กับน้ำหนัก (W) อยู่ในรูปสมการ W = 0.001* L[superscript 2.6026], W = 0.0018* L[superscript 2.4546 และ W = 0.0014* L[superscript 2.5182] (เพศผู้, เพศเมีย และรวมเพศ ตามลำดับ) อัตราส่วนหมึกวัยเจริญพันธุ์เพศเมียต่อหมึกเพศเมียทั้งหมดจำแนกตามความยาว (P[subscript L]) อธิบายโดยใช้ Logistic curve ได้สมการ P[subscript L]) = 1/1+e[superscript 13.131-0.233*L] และค่าความยาวเฉลี่ยที่เริ่มสืบพันธุ์ได้ (L[subscript 50]) เท่ากับ 56.35 มม. หมึกสายชนิดนี้มีการวางไข่ตลอดทั้งปี แต่ช่วงการวางไข่มากมี 2 ช่วง คือ ช่วงเดือนมีนาคมถึงพฤษภาคมและช่วงเดือนสิงหาคมถึงตุลาคม ความสัมพันธ์ระหว่างความดกของไข่ (F[subscript c]) กับความยาว (L) อยู่ในรูปสมการ F[subscript c] = 2.2586* L[superscript 1.8482] ความยาวสูงสุดเฉลี่ยที่หมึกสายสามารถเติบโตได้ (L[subscript infinity] เท่ากับ 103.56 และ 115.42 มม. และมีค่าสัมประสิทธิ์การเติบโต (K) เท่ากับ 1.145 และ 1.6 ต่อปี ในเพศผู้และเพศเมีย ตามลำดับ ส่วนสัมประสิทธิ์การตายรวม (Z) ของหมึกเพศผู้และเพศเมียเท่ากับ 3.3042 และ 4.6482 ต่อปี และพบว่าเพศเมียมีค่าสัมประสิทธิ์การตายโดยธรรมชาติ (M), สัมประสิทธิ์การตายโดยการประมง (F) และอัตราการใช้ประโยชน์ (F/Z) สูงกว่าเพศผู้ จากการที่ทรัพยากรหมึกสายชนิดนี้มีปริมาณการถูกจับขึ้นมาใช้ประโยชน์มากขึ้นเรื่อยๆ จนน่าที่จะมีโอกาสเกิดการทำประมงเกินกำลังผลิต (over fishing) ได้และจากการศึกษาอัตราส่วนหมึกวัยเจริญพันธุ์เพศเมียต่อหมึกเพศเมียทั้งหมดพบว่า L[subscript 50] มีค่าประมาณ 55-60 มม. ดังนั้นเพื่อให้หมึกสายมีโอกาสในการสืบพันธุ์จึงควรมีการกำหนดให้มีขนาดแรกจับใหญ่กว่า 60 มม. โดยอาจมีการกำหนดขนาดตาอวนที่ใช้อยู่ในปัจจุบันให้มีขนาดใหญ่ขึ้นกว่าเดิม