การศึกษาวิวัฒนาการของบทบาทสตรีในการศึกษาระดับอุดมศึกษาไทย

Abstract

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงประวัติศาสตร์โดยศึกษาเอกสารและประวัติศาสตร์บอกเล่า มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิวัฒนาการของบทบาทสตรีด้านผู้เรียน ผู้สอน และผู้บริหารในการศึกษาระดับอุดมศึกษาไทย โดยครอบคลุมระยะเวลา 150 ปี ตั้งแต่ พ.ศ.2399 ถึง พ.ศ.2549 วิธีการวิจัยใช้วิธีการสำรวจเอกสาร โดยใช้การวิเคราะห์สาระตามกรอบการวิจัย ดังนี้ บทบาทสตรีในการศึกษาระดับอุดมศึกษาไทย ด้านผู้เรียน ได้แก่ บทบาทด้านผู้เรียน บทบาทด้านกิจกรรมนิสิตนักศึกษา และบทบาทด้านการช่วยเหลือสังคมภายนอก ด้านผู้สอน ได้แก่ บทบาทด้านวิชาการและบทบาทด้านสังคม ด้านผู้บริหาร ได้แก่ บทบาทด้านการบริหารจัดการ และศึกษาบริบทที่มีต่อบทบาทสตรีในการศึกษาระดับอุดมศึกษาไทย ได้แก่ ด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคม ด้านการเมืองและการบริหาร ด้านวัฒนธรรม และด้านการศึกษา ผลการวิจัยตรวจสอบโดยผู้ทรงคุณวุฒิ สรุปผลการวิจัยในรูปตารางเชื่อมโยงความสัมพันธ์นำไปสู่การจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาสำหรับสตรี จากบริบททางประวัติศาสตร์ ผู้วิจัยแบ่งช่วงระยะเวลาตามเหตุการณ์ออกเป็น 4 ช่วง ช่วงที่หนึ่ง สตรีไทยยุคก้าวสู่ระบบการศึกษา (พ.ศ.2399 – พ.ศ.2441) ช่วงที่สอง สตรีไทยยุคแผนการศึกษาฉบับแรก (พ.ศ.2441 – พ.ศ.2475) ช่วงที่สาม สตรีไทยยุครัฐธรรมนูญกำหนดสิทธิเท่าเทียมกัน (พ.ศ.2475 – พ.ศ.2518) และช่วงที่สี่ สตรีไทยยุคกระแสสตรีสากล (พ.ศ.2518 – พ.ศ.2549) ผลการวิจัยพบว่า วิวัฒนาการของบทบาทสตรีในการศึกษาระดับอุดมศึกษาไทย บทบาทผู้เรียนด้านการเรียนมีวิวัฒนาการจากการศึกษาแบบไม่มีระบบ เรียนอยู่ในบ้าน วัด และในพระบรมมหาราชวัง เข้าสู่ระบบการศึกษาภาคบังคับ และเข้าสู่การศึกษาระดับอุดมศึกษา และได้รับการยกย่องในสังคม มีสิทธิเท่าเทียมกันทางการศึกษา บทบาทด้านกิจกรรมนิสิตนักศึกษาและบทบาทด้านการช่วยเหลือสังคมภายนอกมีวิวัฒนาการจากการถูกปิดกั้นอยู่ในขอบเขตพื้นที่ เข้าสู่สังคมภายนอกแบบมีผู้ติดตาม ห้ามอยู่กับเพศชายสองต่อสอง เข้าสู่สังคมภายนอกโดยอิสระ จนเป็นผู้นำในการจัดกิจกรรม บทบาทผู้สอนด้านวิชาการ มีวิวัฒนาการจากผู้สอนเป็นพระภิกษุสงฆ์ ผู้รู้ในครอบครัวหรือเจ้านายฝ่ายหญิงในพระบรมมหาราชวัง สู่ผู้ทรงคุณวุฒิในการศึกษาระดับอุดมศึกษา โดยพัฒนาวิธีการสอนแบบผสมผสาน บทบาทผู้บริหารด้านการบริหารจัดการมีวิวัฒนาการจากเจ้านายฝ่ายหญิงในพระบรมมหาราชวัง เป็นผู้บริหารจัดการด้านคนและการเงิน เข้าสู่การศึกษาระดับอุดมศึกษาผู้บริหารสตรี บริหารจัดการตามภารกิจหลักของการศึกษาระดับอุดมศึกษาไทย จากผลการวิจัย ผู้วิจัยได้นำเสนอเหตุการณ์จากประวัติศาสตร์อันเป็นพื้นฐานนำไปประยุกต์ใช้ในการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษา