กระบวนการปรับตัวของชุมชนเกษตรในพื้นที่ปริมณฑลกรุงเทพฯ ฝั่งตะวันตก : กรณีศึกษา อำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร

Abstract

อำเภอบ้านแพ้วเป็นหนึ่งในพื้นที่เกษตรกรรมของเขตปริมณฑลกรุงเทพมหานคร ที่ได้รับผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมทางเศรษฐกิจ สังคม และกายภาพ จากการขยายตัวของกรุงเทพมหานคร ที่ออกมายังพื้นที่ชานเมืองอย่างต่อเนื่องและยาวนาน ผลกระทบดังกล่าว ก่อให้เกิดความไม่มั่นคงในการประกอบอาชีพและการใช้ที่ดิน ทางด้านเกษตรกรรมของประชากรที่อยู่ในชุมชนต่างๆ แรกรุกจากภายนอกที่เกิดจากการตัดถนนและพัฒนาโครงข่าย สาธารณูปโภคของรัฐ และการซื้อที่ดินเพื่อเก็งกำไร รองรับโครงการอุตสาหกรรมและที่อยู่อาศัย ก่อให้เกิดแรงต้านซึ่งส่วนหนึ่งเป็นกระบวนการปรับตัวของชุมชนเกษตร เพื่อสืบทอดอาชีพอนุรักษ์กรรมสิทธิ์ที่ดินและถิ่นฐานเดิมไว้ ดังกรณีของอำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร กระบวนการปรับตัวของชุมชนเกษตรดังกล่าว เกิดจากการรวมกลุ่มของชุมชน โดยเฉพาะกลุ่มเยาวชนเกษตรกร ที่มีวิวัฒนาการการรวมตัวกันของกลุ่มมาเป็นลำดับ เพื่อสร้างความมั่นคงของอาชีพเกษตรกรรมขึ้นในชุมชน ความพยายามต้านทานแรงรุก ประกอบกับข้อจำกัดทางกายภาพแวดล้อมของพื้นที่และปัจจัยทางด้านสังคมอื่นๆ ทำให้การรักษาพื้นที่เกษตรกรรมประสบความสำเร็จในระดับหนึ่งความเข้มแข็งของกลุ่มเยาวชนเกษตรกรเกิดจากการตัดสินใจและปรับปรุงระบบการผลิตและการใช้ที่ดินการเรียนรู้ทางการตลาด ความรู้ด้านการเกษตร เทคโนโลยีที่เหมาะสม รวมทั้งการปลูกจิตสำนึกที่ดีต่ออาชีพเกษตรกร โดยเฉพาะแก่มวลสมาชิกของกลุ่ม ผลสำเร็จของการดำเนินงานกลุ่มเยาวชนเกษตรกรเห็นได้จาก รูปแบบการพัฒนาโครงสร้างการใช้ที่ดินอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพสูง รวมถึงทำให้มูลค่าการผลิตของผลผลิตในพื้นที่มีมูลค่าสูงขึ้น ซึ่งผลการศึกษาครั้งนี้ทำให้ทราบถึงปัจจัยปัญหา และข้อจำกัดที่มีผลต่อแนวโน้มและทิศทางในการพัฒนาด้านเกษตรกรรมของพื้นที่ศึกษา ซึ่งสามารถนำไปใช้ในการวางแผนกับพื้นที่อื่นๆที่จะประยุกต์ใช้ได้ต่อไป