บทบาทของวิทยุท้องถิ่นในจังหวัดชลบุรี ต่อการอนุรักษ์สภาพแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาบทบาทของวิทยุท้องถิ่นในจังหวัดชลบุรีต่อการอนุรักษ์สภาพแวดล้อม และทรัพยากรธรรมชาติ โดยศึกษาทั้งบทบาทปัจจุบัน และบทบาทที่เป็นความคาดหวังของผู้รับสารในท้องถิ่น รวมถึงวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อการแสดงบทบาทในทัศนะของผู้ส่งสาร ในงานวิจัยนี้ใช้กรอบการวิเคราะห์จากทฤษฎีหน้าที่นิยมและทฤษฎีองค์กร ข้อมูลในการวิจัยนี้ได้จากการวิเคราะห์เนื้อหารายการวิทยุที่ผลิตและออกอากาศโดยสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย จังหวัดชลบุรี และรายการซันไซน์ เรดิโอ ที่ออกอากาศทางสถานีวิทยุองค์การสื่อสารมวลชนแห่งประเทศไทย เมืองพัทยา ในระหว่างวันที่ 15 กรกฎาคม ถึง 31 สิงหาคม 2541 และการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกผู้รับสารจำนวน 41 คน รวมถึงผู้ที่ทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับการผลิตรายการวิทยุ จำนวน 11 คน ผลการวิจัยพบว่า บทบาทที่วิทยุท้องถิ่นกำลังกระทำมากที่สุดในปัจจุบัน ได้แก่ 1. การนำเสนอข่าวสาร 2. การสร้างจิตสำนึก 3. การให้แนวทางปฏิบัติ, การให้ความรู้, การให้ความร่วมมือ ส่วนบทบาทที่กระทำน้อย ได้แก่ การให้สถานภาพ การเสนอแนวคิดในการแก้ปัญหา การเป็นเวทีให้ประชาชนแสดงความคิดเห็นย้อนกลับ และบทบาทที่ไม่ได้กระทำเลยได้แก่ การเป็นแกนนำในการปฏิบัติ และการเฝ้าระวัง สำหรับความคาดหวังของผู้รับสารในท้องถิ่น จะเป็นความคาดหวังเชิงปริมาณ คือ ต้องการให้วิทยุท้องถิ่นแสดงบทบาทที่กำลังกระทำอยู่ คือ การสร้างจิตสำนึก และการให้ความรู้มากขึ้น โดยมีความคาดหวังเชิงคุณภาพเพียงบทบาทเดียว คือ การเป็นแกนนำในการปฏิบัติ ซึ่งวิทยุท้องถิ่นไม่สามารถกระทำได้ในช่วงที่ทำการเก็บข้อมูล การวิเคราะห์ถึงปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อการแสดงบทบาทของวิทยุท้องถิ่นมีทั้งปัจจัยภายในได้แก่ นโยบายองค์กร ทัศนคติของนักจัดรายการ จำนวนและความถนัดของบุคลากร และงบประมาณ ส่วนปัจจัยภายนอกที่สำคัญได้แก่ แหล่งข่าว/แหล่งข้อมูล และผู้สนับสนุนรายการ ซึ่งผู้ส่งสารมีทัศนะว่า ปัจจัยด้านงบประมาณเป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุด ในการศึกษาการแสดงบทบาทของวิทยุท้องถิ่นในครั้งนี้ ผู้วิจัยสามารถสรุปได้ว่า บทบาทของวิทยุท้องถิ่นในฐานะสื่อมวลชล สามารถแบ่งได้เป็น 2 ระดับคือ บทบาทหน้าที่ในระดับพื้นฐาน เป็นบทบาทที่ใช้ทรัพยากรในการดำเนินการไม่มาก และ ปัจจุบันสื่อมวลชลมีการกระทำอยู่พอสมควร ได้แก่ บทบาทในการให้ข่าวสาร การให้ความรู้ การสร้างจิตสำนึก และการให้แนวทางปฏิบัติ การให้ความร่วมมือ อีกระดับหนึ่งคือ บทบาทหน้าที่ที่สูงขึ้นเป็นบทบาทที่ต้องใช้ทรัพยากรในการดำเนินการมากกว่าบทบาทพื้นฐาน ซึ่งเป็นบทบาทที่สื่อมวลชนโดยเฉพาะอย่างยิ่งวิทยุกระจายเสียงยังไม่ค่อยกระทำ ได้แก่ การเฝ้าระวัง การให้สถานภาพ การเสนอแนวคิดในการแก้ปัญหา การเป็นแกนนำในการปฏิบัติ และการเป็นเวทีให้ประชาชนแสดงความคิดเห็นย้อนกลับ