กระบวนการร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยในปีพุทธศักราช 2540 : ปฏิสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างกลุ่มผลักดัน และชนชั้นนำทางการเมือง

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ในปีพุทธศักราช 2540 โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเด็นสำคัญที่เป็นเรื่องของปฏิสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างกลุ่มผลักดันและชนชั้นนำทางการเมือง ที่มีต่อเนื้อหาของรัฐธรรมนูญที่ถูกยกร่างโดยสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญผ่านขั้นตอนต่าง ๆ ของกระบวนการ ยกร่างรัฐธรรมนูญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของกระบวนการรับฟังความคิดเห็นและการทำประชาพิจารณ์ ผลการศึกษาพบว่าเนื้อหาของร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ อันก่อตั้งขึ้นมาจากกระบวนการร่างรัฐธรรมนูญในปี พุทธศักราช 2540 ท่ามกลางการผลักดันของชนชั้นนำทางการเมืองและกลุ่มผลักดันที่ต้องการให้มีการปฏิรูปการเมือง มีลักษณะที่โน้มเอียงไปในทางที่สอดคล้องกับความคิดเห็นของชนชั้นนำทางการเมืองมากกว่ากลุ่มผลักดัน โดยตลอดระยะเวลาที่มีการยกร่างรัฐธรรมนูญได้เกิดความขัดแย้งขึ้นในกลุ่มชนชั้นนำทางการเมืองต่าง ๆ กับสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ ทำให้ต้องมีการต่อรองและประนีประนอมกับชนชั้นนำทางการเมืองกลุ่มต่าง ๆ อาทิ กลุ่มนักการเมืองใน สภาผู้แทนราษฎร และกลุ่มสมาชิกวุฒิสภา โดยการยอมแก้ไขเนื้อหาของร่างรัฐธรรมนูญบางส่วน เพื่อให้กลุ่มชนชั้นนำทางการเมืองพอใจจะได้ลงคะแนนเสียงให้ร่าง รัฐธรรมนูญผ่านการพิจารณาของรัฐสภา ขณะที่กลุ่มผลักดันแทบไม่มีอิทธิพลหรืออำนาจใด ๆ เลย ที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเนื้อหาที่บัญญัติอยู่ในร่างรัฐธรรมนูญ ซึ่งได้รับการจัดทำโดยคณะกรรมาธิการยกร่าง รัฐธรรมนูญที่สำคัญคือ กระบวนการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนที่มีการคิดกันขึ้นมาและประกาศเป็นเจตนารมณ์หลักในการทำงานของสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ ความคิดเห็นเหล่านั้นกลับไม่ได้รับความ สนใจจากสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญเท่าที่ควร ซึ่งอาจเป็นไปได้ว่าสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญได้ดำเนินการจัดทำร่างรัฐธรรมนูญไปตามอุดมการณ์ และเจตนารมณ์ของตนเองโดยมีการนำเอาความคิดเห็นของประชาชนมาเป็นส่วน ประกอบการพิจารณายกร่างรัฐธรรมนูญเท่านั้น