ปัจจัยในตัวผู้ป่วยที่มีผลต่อค่าทางเภสัชจลนศาสตร์ของการใช้ยา gentamicin แบบวันละครั้ง

Abstract

วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยในตัวผู้ป่วยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางเภสัชจลนศาสตร์ และการคำนวณขนาดการใช้ยา gentamicin ในผู้ป่วยอายุรกรรมทั่วไป และผู้ป่วยหนักทางอายุรกรรม ตลอดจนหาความแตกต่างของค่าทางเภสัชจลนศาสตร์ระหว่างผู้ป่วยทั้ง 2 กลุ่ม วิธีการวิจัย : ศึกษาในผู้ป่วย 26 รายที่เข้ารับการรักษาในยผู้ป่วยอายุรกรรมทั่วไป และ 18 รายที่เข้ารับการรักษาในหออภิบาลผู้ป่วยหนักทางอายุรกรรมจึงได้รับยา gentamicin แบบวันละครั้งเพื่อรักษาการติดเชื้อแบคทีเรีย ทำการเก็บข้อมูลปัจจัยในตัวผู้ป่วย [เช่น creatineine(cr), creatinine clearance (CIcr), albumin (alb) ,อายุ, เพศ, น้ำหนัก (BW) body mass index (BMI) การติดเชื้อในกระแสโลหิต (sepsis) เป็นต้น] และวัดระดับยาในเลือด คำนวณหาปริมาตรการกระจายยา (vd), ค่าครึ่งชีวิตของการขจัดยา (t1/2), ค่าคงที่ของการขจัดยา (ke), "gentamicin clearance (Cgen), ระยะทางของการให้ยา ( τ) และขนาดยาต่อน้ำหนักตัว (D/kg) ด้วยสูตรของ Sawchuk เละ Zaske จากการวิเคราะห์ความถดถอยเชิงเส้น โดยสันนิษฐานว่าเป็น one compartment model ใช้ unpaired Student’s t test เพื่อเปรียบเทียบความแตกต่างของค่าทางเภสัชจลนศาสตร์ระหว่างผู้ป่วยทั้ง 2 กลุ่ม และวิเคราะห์ความถดถอยเชิงซ้อนโดยวิธี stepwise เพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยในตัวผู้ป่วยกับการเปลี่ยนแปลงทางเภสัชจลนศาสตร์และขนาดการใช้ยาของผู้ป่วยทั้ง 2 กลุ่มผลการวิจัย : Ke (p=0.022) และ CIgen (p=0.021) ของกลุ่มผู้ป่วยอายุรกรรมทั่วไปสูงว่ากลุ่มผู้ป่วยหนัก ส่วน t1/2 (p= 0.022 ), Vd (p= 0.007), D/kg (p = 0.011) และ τ (p-0.022) ของกลุ่มผู้ป่วยอายุรกรรมทั่วไปต่ำกว่ากลุ่มผู้ป่วยหนัก และพบว่ากลุ่มผู้ป่วยหนักมีความหลากหลายของค่าทางเภสัชจลนศาสตร์มากกว่า สำหรับกลุ่มผู้ป่วยอายุรกรรมทั่วไปพบว่า CIgen มีความสัมพันธ์กับ CIcr และ BW (p <0 001,R2 =0.93), vd มีความสัมพันธ์กับ alb (p <0.001, R2 = 0.55), Ke มีความสัมพันธ์กับ CIcr (p<0.001. R2 =0.51), t1/2 และ τมีความสัมพันธ์กับ CIcr (p <0 001, R2 = 0.53), D/kg มีความสัมพันธ์กับ alb (p <0.001, R2 =0.45) ส่วนในกลุ่มผู้ป่วยหนักพบว่า CIgen มีความสัมพันธ์กับ CIcr (p <0 001 R = 0 59). Ma มีความสัมพันธ์กับ sepsis (p <0.001, R2 = 0.62), Ke มีความสัมพันธ์กับ CIcr, alb (p <0 001, R2 = 0.94), t1/2 และ τ มีความสัมพันธ์กับ cr, alb และ BMI (p <0.001, R2 = 0.76, D/kg มีความสัมพันธ์กับ sepsis และ CIcr, (p< 0.001, R2 = 0.70) สรุปผลการวิจัย จากผลการวิจัยพบว่าค่าทางเภสัชจลนศาสตร์ของกลุ่มผู้ป่วยหนักมีความแตกต่างจากกลุ่มผู้ป่วยทั่วไปอย่างมีนัยสำคัญ และการใช้ยากลุ่มอะมิโนกลัยโคไซด์ควรคำนึงถึงปัจจัยในตัวผู้ป่วยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางเภสัชจลนศาสตร์ของผู้ป่วยใน แต่ละกลุ่ม นอกจากนี้ยังพบว่าผู้ป่วยอายุรกรรมทั่วไปที่เหมาะสมในการให้ยาแบบวันละครั้งควรมี CIcr ≥ 36 มิลลิลิตร/นาที จากที่พบว่ากลุ่มผู้ป่วยหนักมีความหลากหลายของค่าทางเภสัชจลนศาสตร์ในแต่ละคนสูง ดังนั้นควรมีการวัดระดับยาและติดตามผู้ป่วยกลุ่มนี้อย่างใกล้ชิด เพื่อป้องกันหรือลดการเกิดพิษจากยา