การวิเคราะห์ทางเศรษฐศาสตร์ว่าด้วยภาวะเจริญพันธุ์ในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพี่อศึกษาปัจจัยทางเศรษฐกิจ สังคม และประชากรที่มีอิทธิพลต่อภาวะเจริญพันธุ์ ในประเทศไทย และเปรียบเทียบปัจจัยที่เป็นตัวกำหนดภาวะเจริญพันธุ์ ในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล รวมทั้ง เปรียบเทียบปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะเจริญพันธุ์ของสตรี 3 กลุ่มอายุ ได้แก่ อายุ 15-24, 25-34, และ 35-49 ปี โดย อาศัยวิธีการวิเคราะห์ทางเศรษฐศาสตร์ตามแนวความคิดเศรษฐศาสตร์จุลภาคว่าด้วยภาวะเจริญพันธุ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในเรื่องของการเพิ่มขึ้นของรายได้และการศึกษาของสตรีที่มีผลต่อต้นทุนเสียโอกาสของเวลาและภาวะเจริญพันธุ์ ข้อมูลที่นำมาใช้ในการวิเคราะห์ได้มาจาก ข้อมูลสำมะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2533 และข้อมูลสำรวจสภาพ เศรษฐกิจและสังคม พ.ศ. 2533 ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะเจริญพันธุ์ของสตรีทางบวก ในภาพรวม ได้แก่ อายุ และ ศาสนาอิสลาม ส่วนปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะเจริญพันธุ์ทางลบ ในภาพรวม ได้แก่ อายุยกกำลังสอง รายได้ และ จำนวนปีการศึกษา ซึ่งผลที่ได้นี้แสดงว่า สตรีจะมีจำนวนบุตรเพิ่มขึ้นเมื่ออายุสูงขึ้น แต่เมื่อมีอายุสูงขึ้นจนถึงระดับหนึ่ง จำนวนบุตรจะลดลงอย่างช้า ๆ และสตรีที่มีรายได้และระดับการศึกษาสูงจะเลือกมีบุตรจำนวนน้อยลง อย่างไรก็ดี ราย ได้ของสตรีมีอิทธิพลต่อภาวะเจริญพันธุ์ไม่มากนัก เมื่อเปรียบเทียบกับปัจจัยอื่น ๆ ส่วนปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะเจริญพันธุ์ของสตรี จำแนกตามเขตที่อยู่อาศัย จะคล้ายคลึงกับปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะเจริญพันธุ์ของสตรี ในภาพรวม ดังกล่าวแล้วข้างต้น และเมื่อพิจารณาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะเจริญพันธุของสตรี จำแนกตามกลุ่มอายุและเขตที่อยู่ อาศัย พบว่า มีเพียงรายได้ของสตรีและจำนวนปีการศึกษาของสตรีเท่านั้นที่มีอิทธิพลต่อภาวะเจริญพันธุ์ของสตรีในทุก กลุ่มอายุที่อาศัยอยู่ในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล กล่าวคือ รายได้สตรีและจำนวนปีการศึกษามีความสัมพันธ์ในเชิงลบกับภาวะเจริญพันธุ์ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการเพิ่มขึ้นในรายได้และโอกาสทางการศึกษาของสตรีจะทำให้ภาวะเจริญ พันธุ์ของสตรีลดลง ส่วนการคุมกำเนิดของสตรีในทุกกรณี พบว่า แม้จะมีนัยสำคัญทางสถิติแต่มีความสัมพันธ์เชิงบวก กับภาวะเจริญพันธุ์ ซึ่งขัดแย้งกับงานวิจัยก่อนหน้านี้ ทั้งนี้เพราะลักษณะคำถามในสำมะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2533 ไม่สะท้อนให้เห็นความถี่ในการใช้อุปกรณ์คุมกำเนิด