ความสัมพันธ์ระหว่างเพศสภาพต่อการให้คุณค่าตนเองของสตรีในกรุงเทพมหานคร

Abstract

การศึกษาวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพแบบสตรีนิยม มีวัตถุประสงค์ที่จะ 1) หาความสัมพันธ์ของเพศสภาพที่มีต่อการให้คุณค่าตนเองของสตรีและ 2) ศึกษาหาบทบาทสตรีที่มีคุณค่า นอกเหนือไปจากบทบาทสตรีที่สังคมกำหนด ในบทบาทลูกสาว บทบาทเมีย และบทบาทแม่ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาเป็นสตรีที่มีสถานภาพแตกต่างกันไป แบ่งเป็น 6 กลุ่ม ซึ่งแบ่งตามความสัมพันธ์ชายหญิง (Gender Relation) ได้แก่ กลุ่มสตรีโสดโดยสมัครใจ, กลุ่มสตรีโสดโดยไม่สมัครใจ, กลุ่มสตรีที่ถูกกระทำ, กลุ่มสตรีที่เป็นแม่บ้าน, กลุ่มสตรีที่สมรสและทำงานนอกบ้าน, กลุ่มสตรีที่เป็นแม่ที่เลี้ยงดูบุตรโดยลำพัง (Single mom) เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ การทำแผนที่ความคิดและการสนทนากลุ่ม ใช้เวลาในการเก็บข้อมูลนาน 8 เดือน รวมกลุ่มตัวอย่างทั้งสิ้น 35 คน ผลการศึกษาพบว่า 1) สตรีทุกคนในกลุ่มตัวอย่างได้รับการขัดเกลาเพศสภาพ โดยขบวนการทางสังคมให้ซึมซับเพศสภาพด้วยวิธีการและขั้นตอนที่เหมือนกันบ้าง แตกต่างกันบ้างตามแต่บริบทของแต่ละคนทำให้สตรีกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ยอมตามความต้องการของสังคมและมีความเชื่อว่า ความเป็นหญิงด้อยกว่าความเป็นชาย 2) จากความเชื่อที่ว่าความเป็นหญิงด้อยกว่าความเป็นชายทำให้ 2.1) สตรีส่วนหนึ่งกำหนดคุณค่าตนเองในบทบาทตามที่สังคมกำหนดได้แก่ บทบาทลูกสาวบทบาทเมียและบทบาทแม่ ขณะเดียวกัน 2.2) ก็มีสตรีบางส่วนที่กำหนดคุณค่าตนเองในบทบาทอื่น เช่น บทบาทอาสาสมัคร บทบาทคนดีของสังคม บทบาทผู้หญิงทำงาน 2.3) ประเด็นที่น่าสนใจคือมีสตรีส่วนหนึ่งให้ความหมายคุณค่าสตรีเสียใหม่ว่าคุณค่าสตรีไม่ใช่การกระทำตามบทบาทหากแต่คุณค่าสตรีเป็นความรู้สึกของสตรีที่มีต่อตนเอง เป็นความรู้สึกที่ไม่ยั่งยืน เปลี่ยนแปลงได้ขึ้นอยู่กับบริบทแวดล้อมของสตรีแต่ละคนในแต่ละช่วงเวลา เป็นการให้ความหมายคุณค่าตนเองตามสถานการณ์แวดล้อมแทนการให้คุณค่าตามโครงสร้างที่สังคมกำหนด