การใช้ยาต้านจุลชีพในผู้ป่วยนอกโรคอุจจาระร่วง สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี

Abstract

ศึกษาอุบัติการณ์การเกิดโรคอุจจาระร่วง ชนิดของเชื้อแบคทีเรียและความไวของเชื้อแบคทีเรียก่อโรค รูปแบบการให้การรักษา รวมถึงผลของการให้และไม่ให้ยาต้านจุลชีพในการรักษาโรคอุจจาระร่วงของผู้ป่วยนอกอายุ 3 เดือน ถึง 15 ปีบริบูรณ์ของสถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี ระหว่างวันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2543 ถึง วันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544 มีผู้ป่วยโรคอุจจาระร่วงทั้งหมด 2,213 ราย อุบัติการณ์การเกิดโรคร้อยละ 1.9 ผู้ป่วยมีอายุเฉลี่ย 1.9+-2.2 ปี ผู้ป่วยได้รับการเพาะเชื้อ 944 ราย (ร้อยละ 42.6) พบเชื้อเพียง 296 ราย (ร้อยละ 31.4) เชื้อที่พบได้แก่ Aeromonas spp. (ร้อยละ 52.2) รองลงมาคือ Salmonella spp. (ร้อยละ 29.6) Plesiomonas spp. (ร้อยละ 10.9) Shigella spp. (ร้อยละ 3.8) และ Vibrio spp. (ร้อยละ 3.5) Aeromonas spp. ไวต่อยาเจนตาไมซินสูงสุดร้อยละ 97 ถึง 100 ยกเว้น A.sobria ไวต่อยาคลอแรมเฟนิคอลสูงสุด ร้อยละ 96 เชื้อในกลุ่มนี้ไวต่อยานอร์ฟลอกซาซินร้อยละ 71 ถึง 97 แต่ดื้อต่อยาแอมพิซิลลิน Salmonella spp. ไวต่อยานอร์ฟลอกซาซินและยาเจนตาไมซินสูงสุดร้อยละ 100 ยกเว้น S.paratyphi B ไวต่อยาเจนตาไมซินเพียงร้อยละ 51 Plesiomonas Spp. ไวต่อยาคลอแรมเฟนิคอลสูงสุดร้อยละ 93 รองลงมาคือยานอร์ฟลอกซาซินและยาโคไตรม็อกซาโซล ร้อยละ 91 และ 70 ตามลำดับ Shigella spp. ไวต่อยาเจนตาไมซิน กรดนาลิดิซิก และยานอร์ฟลอกซาซินร้อยละ 90 ถึง 100 โดย S. sonnei ยังคงไวต่อยาแอมพิซิลลินและยาคลอแรมเฟนิคอลร้อยละ 90 และ 100 ตามลำดับ แต่ S. flexneri ดื้อต่อยาทั้งสองชนิด Vibrio spp. พบสองสายพันธุ์ซึ่งยังไวต่อยานอร์ฟลอกซาซินร้อยละ 91 ถึง 100 แต่ไวต่อยาเตตราซัยคลิน เพียงร้อยละ 64 ถึง 67 ผู้ป่วยที่ติดตามผลการรักษาได้จำนวน 534 ราย พบว่ามีการสั่งจ่ายยานอร์ฟลอกซาซินมากที่สุด ร้อยละ 41.4 รองลงมาคือ ยาโคไตรม็อกซาโซล ยาโคลิสติน ยาเซฟไตรอะโซนร่วมกับนอร์ฟลอกซาซิน และยาเซฟไตรอะโซน ร้อยละ 3.2, 0.7, 0.4 และ 0.2 ตามลำดับ ผลการรักษาพบว่าผู้ป่วยหายจากโรคร้อยละ 81.8 อาการทุเลาร้อยละ 11.2 และไม่หายจากโรคร้อยละ 7.0 ระยะเวลาที่ผู้ป่วยหายจากโรคอุจจาระร่วงเฉลี่ย 4.3+-2.1 วัน ผู้ป่วยร้อยละ 73.6 หายจากโรคภายใน 7 วันตามเกณฑ์ของการศึกษานี้ ผู้ป่วยที่ได้รับยาต้านจุลชีพ 245 ราย พบว่าหายจากโรคร้อยละ 88.6 อาการทุเลาร้อยละ 7.8 และไม่หายจากโรคร้อยละ 3.6 ทั้งในกลุ่มผู้ป่วยที่พบเชื้อและไม่พบเชื้อในอุจจาระพบว่าค่ายารักษาโรคอุจจาระร่วงเฉลี่ยไม่มีความแตกต่างทางสถิติระหว่างผู้ที่ได้รับและไม่ได้รับยาต้านจุลชีพ (p-value = 0.707 และ 0.182 ตามลำดับ) ระยะเวลาที่ใช้ในการรักษาผู้ป่วยที่พบเชื้อระหว่างกลุ่มที่ได้รับและไม่ได้รับยาต้านจุลชีพไม่พบความแตกต่างทางสถิติ (p-value = 0.117) เช่นเดียวกับกลุ่มที่ไม่พบเชื้อในอุจจาระ (p-value = 0.479) จากการศึกษานี้แสดงว่าการได้รับยาต้านจุลชีพไม่มีผลต่อค่ายาและระยะเวลาในการรักษาโรคอุจจาระร่วงแต่ควรมีการศึกษาถึงผลกระทบในระยะยาวจากการใช้ยาต้านจุลชีพ และการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยาที่อาจส่งผลให้สิ้นเปลืองค่ารักษาพยาบาลมากขึ้น