การบริหารการจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ในการทำซ้ำงานวรรณกรรม

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาวิเคราะห์ระบบบริหารจัดเก็บค่าตอบแทนสิขสิทธิ์ในการทำซ้ำงานวรรณกรรม โดยมุ่งเน้นเฉพาะแต่งานวรรณกรรมประเภทสื่อสิ่งพิมพ์ที่ถูกนำเอาไปทำซ้ำด้วยเครื่องถ่าย เอกสารและศึกษาวิเคราะห์ถึงการดำเนินงานขององค์กรจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ในการทำซ้ำงานวรรณกรรมของประเทศต่าง ๆ อาทิเช่น ออสเตรเลีย สหรัฐอเมริกา แคนนาดา อังกฤษ ญี่ปุ่น และนอร์เวย์ เพื่อเป็นแนวทางในการจัดตั้งองค์กรจัดเก็บค่าตอบแทนสิขสิทธิ์ในการทำซํ้างานวรรณกรรมสำหรับประเทศไทยต่อไป จากการศึกษาพบว่า ในต่างประเทศมีการนำเอาระบบบริหารการจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ มาเป็นมาตรการเสริมในการให้ความคุ้มครองสิทธิในการทำซํ้าแก่เจ้าของลิขสิทธิ์ โดยเจ้าของลิขสิทธิ์แต่ละรายได้รวมตัวกันก่อตั้งเป็นองค์กรจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ขึ้น เพื่อเป็นตัวแทนในการจัดเก็บค่าตอบแทนในนามของเจ้าของลิขสิทธิ์ สืบเนื่องจากประสิทธิภาพในการจัดเก็บที่ดีกว่าการจัดเก็บค่าตอบแทนโดยเจ้าของลิขสิทธิ์แต่ละราย ส่งผลให้องค์กรจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์เป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลายในหลายๆ ประเทศ โดยองค์กรจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ในการทำซํ้างานวรรณกรรมของต่างประเทศส่วนใหญ่ จะจัดตั้งขึ้นเป็นองค์กรภาคเอกชนที่มิได้มี วัตถุประสงค์เพื่อแสวงหากำไร โดยทั่วไปจะจัดตั้งอยู่ในรูปแบบของบริษัทจำกัด ซึ่งมีหน้าที่ในการควบคุมการนำเอางานวรรณกรรมไปใช้ด้วยวิธีการอนุญาตแก่ผู้ที่มีความประสงค์จะนำเอางานไปทำซํ้า โดยผู้ที่ประสงค์จะนำเอางานไปทำซํ้าจะต้องทำสัญญาอนุญาตกับองค์กรฯ และผู้ใช้ก็จะต้องจ่ายเงินค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ให้แก่เจ้าของลิขสิทธิ์ผ่านทางองค์กรฯ ซึ่งส่วนใหญ่จะจัดเก็บในอัตราต่อจำนวนหน้าที่มีการทำซํ้า สำหรับประเทศไทยนั้นกฎหมายลิขสิทธิ์ก็ให้ความคุ้มครองสิทธิในการทำซํ้าแก่เจ้าของลิขสิทธิ์ แต่เจ้าของลิขสิทธิ์ก็ยังประสบปัญหาการจัดเก็บค่าตอบแทน ดังนั้นการจัดตั้งองค์กรจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ขึ้นในประเทศไทย จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งในการให้ความคุ้มครองสิทธิในการทำซํ้าแก่เจ้าของลิขสิทธิ์ จากการศึกษาถึงความเป็นไปได้ในการจัดตั้งองค์กรจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ในการทำซํ้างานวรรณกรรมสำหรับประเทศไทย พบว่ามีความเป็นไปได้สูง เนื่องจาก พ.ร.บ.ลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 มีบทบัญญัติที่รองรับให้มีการจัดตั้งองค์กรจัดเก็บ ค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ในการทำซํ้างานวรรณกรรมขึ้นได้ ทั้งนี้รูปแบบที่เหมาะสมและมีความเป็นไปได้มากที่สุดใน ปัจจุบัน คือ การจัดตั้งในรูปแบบบริษัทจำกัด หรือถ้าในอนาคตมีกฎหมายรองรับการจัดตั้งบริษัทจำกัดที่ไม่แสวงหากำไรก็จะเหมาะสมยิ่งขึ้น โดยบริหารการจัดเก็บด้วยวิธีการให้อนุญาตแก่ผู้ที่มีความประสงค์จะนำเอางานไปใช้ โดยการทำซํ้าเข้าทำสัญญาอนุญาตตามประเภทกิจการ ซึ่งผู้ใช้จำต้องจ่ายค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ในการทำซ้ำในอัตราตามจำนวนหน้าของงานที่นำเอาไปทำซํ้า ดังเช่นแนวทางการจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ โดยองค์กรจัดเก็บค่าตอบแทนลิขสิทธิ์ของต่างประเทศ ซึ่งการจัดตั้งองค์กรฯ ดังกล่าวในประเทศไทย จะมีส่วนกระตุ้น และเป็นแรงจูงใจให้มีการสร้างสรรค์งานวรรณกรรมที่มีคุณค่าเพิ่มขึ้น