การศึกษาเปรียบเทียบผลของการถอดแบรกเกตโดยประเมินจากค่าเออาร์ไอ

Abstract

การถอดแบรกเกตเป็นขั้นตอนที่สำคัญในการรักษาทางทันตกรรมจัดฟัน โดยนิยมใช้แรง 3 ชนิด ได้แก่ แรงเฉือน แรงปอกและแรงดึงในการถอด การวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายในการศึกษาเปรียบเทียบผลของการถอดแบรกเกตด้วยแรงเฉือนและแรงปอกต่อการสูญเสียผิวเคลือบฟัน ในตัวอย่างฟันกรามน้อยจำนวน 120 ซี่ โดยติดแบรกเกตที่มีฐานแบบร่องบนผิวฟันด้วยวิธีไดเรกบอนด์และใช้แอดฮีซีฟเรซินชื่อ Conside® ได้ทำการถอดแบรกเกตด้วยคีมตัดลวดโดยครึ่งหนึ่งของตัวอย่างฟันใช้แรงเฉือนและที่เหลือใช้แรงปอก หลังจากนั้นศึกษาปริมาณแอดฮีซีฟเรซินที่เหลือค้างบนผิวเคลือบฟันและประเมินตามค่าเออาร์ไอด้วยกล้องจุลทรรศน์ชนิดสเตอริโอ ซึ่งแบ่งได้เป็น 4 กลุ่มคือกลุ่มที่มีค่าเออาร์ไอเท่ากับ 0, 1, 2, และ 3 ตามลำดับ แล้วศึกษาลักษณะของผิวเคลือบฟันที่แตกหักติดอยู่บนพื้นที่ผิวของแอดฮีซีฟเรซินบนฐานแบรกเกตด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องกราด และคำนวณพื้นที่การสูญเสียผิวเคลือบฟันด้วยกระบวนการวิเคราะห์ภาพสำหรับกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องกราด นอกจากนี้ยังใช้ระบบการวิเคราะห์ธาตุด้วยรังสีเอกซ์เรื่องแบบอีดีเอสในการยืนยันตำแหน่งของผิวเคลือบฟันในภาพที่ได้จากกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องกราด และหาอัตราส่วนระหว่างธาตุแคลเซียมกับฟอสฟอรัสซึ่งเป็นส่วนประกอบของผิวเคลือบฟัน ผลการวิจัยพบว่าการถอดแบรกเกตด้วยแรงเฉือนและแรงปอกได้ค่าเออาร์ไอแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญที่ระดับ p < 0.05 โดยการใช้แรงเฉือนจะมีจำนวนฟันที่มีค่าเออาร์ไอต่ำกว่ามากกว่าการถอดแบรกเกตด้วยแรงปอก ส่วนการใช้แรงปอกมีจำนวนฟันที่มีค่าเออาร์ไอสูงมากกว่าการถอดแบรกเกตด้วยแรงเฉือน เมื่อศึกษาพื้นผิวของแอดฮีซีฟเรซินที่ติดบนฐานแบรกเกตโดยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องกราด พบว่าการถอดแบรกเกตด้วยแรงเฉือนและแรงปอกมีลักษณะผิวเคลือบฟันแตกหักติดบนแอดฮีซีฟเรซินแตกต่างกัน โดยจากการถอดแบรกเกตด้วยแรงเฉือนมีผิวเคลือบฟันแตกหักออกมาเป็นชั้นๆ เรียงตัวเหมือนเกล็ดปลาซ้อนกันทอดตามแนวเส้นของเรทเซียสอย่างชัดเจนในบางตำแหน่ง และเป็นวงโค้งตามแนวร่องของเพอริคัยมาตา ส่วนการถอดแบรกเกตด้วยแรงปอกมีการแตกหักของผิวเคลือบฟันจำนวนน้อยกว่าแต่กระจายเป็นบริเวณกว้างกว่า ลักษณะผิวของแอดฮีซีฟเรซินส่วนใหญ่ค่อนข้างเรียบ บางตำแหน่งพบรอยขีดข่วน และบางแห่งมีลักษณะคล้ายร่องเพอริคัยมาตา รวมทั้งพบรอยร้าวในแอดฮีซีฟเรซินร่วมด้วย นอกจากนี้ยังสามารถยืนยันตำแหน่งผิวเคลือบฟันในภาพจากกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องกราด ด้วยระบบการวิเคราะห์ธาตุด้วยรังสีเอกซ์เรืองแบบอีดีเอสโดยการแจกแจงรายละเอียดแบบแผนที่ ในการหาค่าเฉลี่ยอัตราส่วนระหว่างธาตุแคลเซียมและฟอสฟอรัสเท่ากับ 2.08 ± 0.04 ซึ่งค่าอยู่ในช่วงที่เป็นอัตราส่วนของทั้งสองธาตุในผิวเคลือบฟันปกติ และจากการคำนวณพื้นที่การสูญเสียผิวเคลือบฟันด้วยกระบวนการวิเคราะห์ภาพสำหรับกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องกราดของการถอดแบรกเกตทั้งสองวิธี ในกลุ่มที่ให้ค่าเออาร์ไอเท่ากัน พบว่าในค่าเออาร์ไอเท่ากับ 0 และ 1 การถอดแบรกเกตด้วยแรงเฉือนมีการสูญเสียผิวเคลือบฟันเฉลี่ยร้อยละต่อหน่วยพื้นที่ของแอดฮีซีฟเรซินที่ติดอยู่บนฐานแบรกเกต เท่ากับ 54.27 ± 2.2 และ 46.11 ± 4.84 ซึ่งมากกว่าค่าที่เกิดจากการถอดแบรกเกตด้วยแรงปอกอย่างมีนัยสำคัญที่ระดับ p < 0.05 ( 20.90 ± 2.17 และ 14.94 ± 2.27 ตามลำดับ) จากผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าการถอดแบรกเกตด้วยแรงเฉือนทำให้เกิดการสูญเสียผิวเคลือบฟันมากกว่าการถอดแบรกเกตด้วยแรงปอกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ p < 0.05