การศึกษาเชิงประวัติศาสตร์ของการถ่ายทอดงานปูนปั้น โดยภูมิปัญญาท้องถิ่น จังหวัดเพชรบุรี

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะการถ่ายทอดงานปูนปั้น โดยการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นของช่างจังหวัดเพชรบุรี ในเชิงประวัติศาสตร์ ตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลายจนถึงสมัยปัจจุบัน โดยใช้วิธีการวิจัยเอกสารและการวิจัยเชิงประวัติศาสตร์บอกเล่า (Oral History) ซึ่งมีแบบสัมภาษณ์เป็นเครื่องมือในการ วิจัย ผลการวิจัยพบว่า ลักษณะการถ่ายทอดงานปูนปั้นของช่างจังหวัดเพชรบุรี ในสมัยอยุธยาตอนปลายจนถึงปัจจุบัน มีขั้นตอนแตกต่างกันเล็กน้อยตามกลุ่มช่าง กล่าวคือ ในบรรดาช่างชั้นครู ซึ่งเรียกว่าสกุลช่าง เพชรบุรี 4 กลุ่ม ได้แก่ 1. สกุลช่างสอย ศิลปะกอบ 2. สกุลช่างเหิน เกศรา 3. สกุลช่างทองร่วง เอมโอษฐ์ 4. สกุลช่างเฉลิม พึ่งแตง มีขั้นตอนการถ่ายทอด 5 ขั้นตอน คือ 1. การเป็นปูน 2. การเป็นลาย 3. การโกลน 4. การปั้น 5. การแต่งลาย ส่วนขั้นตอนของสกุลช่างทองร่วง เอมโอษฐ์ นั้นเพิ่มอีกสองขั้นตอน โดยขั้นที่ 5 มีแตกต่างจากช่างสกุลอื่น กล่าวคือ เป็นขั้นการฝึกลาย ส่วนขั้นที่ 6 จึงจะเป็นการปั้นลายเอง และเพิ่มขั้นที่ 7 ให้สามารถออกแบบงานปูนปั้นได้ นอกจากนั้นในการวิจัยยังพบว่า ปัจจัยที่ทำให้การสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นเมืองเพชรบุรี ในงานปูนปั้นต่อมาให้ยาวนาน และต่อเนื่องนั้น มี 4 ประการ คือ 1. ความเป็นเมืองพระพุทธศาสตร์ศาสนา 2. การรับเอาวัฒนธรรมของเมืองหลวงเข้ามาไว้มาก 3. ความใกล้ชิดกับช่างหลวงอันเกิดจากช่างเพชรบุรีได้มีโอกาสเป็นลูกมือในคราวสร้างพระราชวังซึ่งมีถึง 3 แห่งในจังหวัดเพชรบุรี และ 4. ลักษณะนิสัยชอบประกวดประขันของชาวเพชรบุรีเอง