การพัฒนาภาษาที่ใช้สอบถามสำหรับการสืบค้นสารสนเทศของพระไตรปิฎก

Abstract

พระไตรปิฎกเป็นที่ประมวลไว้ซึ่งพระธรรมวินัย ที่เป็นหลักการใหญ่ของพระพุทธศาสนา พระสงฆ์ สาวกและพุทธศาสนิกชนที่ เคร่งครัดจะต้องใฝ่ใจศึกษาและปฏิบัติตามคำสอนในพระไตรปิฎก นอกจากนั้น นักวิชาการหลายสาขาได้ใช้พระไตรปิฎก เป็นแหล่งค้นคว้าหาความรู้ในแขนงวิชาที่สนใจได้ด้วย แต่ในความ พยายามที่จะค้นหาเรื่องราวใด จากพระไตรปิฎกนั้น นอกจากอุปสรรคใน เรื่องของภาษาบาลีแล้ว ยังมี อุปสรรคด้านปริมาณข้อมูลจำนวนมากถึง 24.23 ล้านตัวอักษรใน 45 เล่มพิมพ์ จึงเป็นการยากที่จะค้นหา และรวบรวมเรื่องราวใดจากพระไตรปิฎกให้ได้อย่างครบถ้วนภายในเวลาอันสั้น ในปี พ .ศ .2531 มหาวิทยาลัยมหิดลได้จัดทำ พระไตรปิฎกฉบับคอมพิวเตอร์ ขึ้นเป็นครั้งแรก โดยได้พัฒนาบนเครื่องไมโครคอมพิวเตอร์ประเภทไอบีเอ็มพีซี และเรียกชื่อว่า BUDSIR ในลำดับต่อมา ได้พัฒนา BUDSIR-II ซึ่ง เป็นฉบับอักษรโรมันได้สำเร็จ ด้วยชุดซอฟแวร์ทั้งสอง ผู้ใช้จะสามารถค้นหา คำวลี หรือ ข้อความใด ๆ ในพระไตรปิฎกมาได้อย่างรวดเร็ว ถูกต้อง และครบถ้วนสมบูรณ์ แม้ว่า BUDSIR และ BUDSIR-II ใช้ในการสืบค้น คำ วลี ในพระไตรปิฎกได้อย่างมีประสิทธิภาพก็ตาม แต่ยังมีข้อจำกัดในการสืบค้น ที่ไม่อาจสนองความต้องการค้นในระดับที่ซับซ้อนของผู้ ใช้ได้ จึงเป็นปัญหาที่ต้องศึกษาหาแนวทางแก้ไขปรับปรุงที่เหมาะสม และทำการพัฒนาระบบใหม่ งานวิจัยนี้ ได้พัฒนาชุดซอฟแวร์ชื่อ BUDSIR-III ซึ่งได้ขยายความสามารถด้านการสืบค้นออกไป ให้ใช้ค้นพระไตรปิฎกได้อย่างกว้างขวางมากกว่าชุดซอฟแวร์รุ่นก่อน และในการค้นพระไตรปิฎกนน BUDSIR - III ได้จัดให้ผู้ใช้สั่งงานโต้ตอบกับระบบด้วยตัวเอง โดยใช้ชุดคำสั่งสอบถาม ซึ่งคำสั่งสอบถามเบื้องต้น คือ ปฏิบัติการแบบบูล ได้แก่ AND, OR, NOT นอกจากนั้น ยังมี ADJ หรือปฏิบัติการค้นหาค้นหาคำประชิด และชุดคำสั่งอรรถประโยชน์ต่าง ๆ ยิ่งกว่านั้น ด้วยหลักการพื้นฐานของ BUDSI R - III ที่มีการเก็บบันทึกสารสนเทศผลลัพธ์ไว้ในแฟ้ม F-Set จึงทำให้สามารถขยายขอบข่ายของการค้นออกไปได้อย่างกว้างขวาง ซึ่งจะตอบสนองความต้องการค้นของผู้ใช้ในระดับที่ซับช้อนได้ดี รวมทั้งมีลักษณะที่ยืดหยุ่น และ สามารถพลิกแพลงให้ใช้เก็บผลลัพธ์ในรูปลักษณ์ต่าง ๆ ได้ดี เช่นกัน ในการวิจัย ได้ยกตัวอย่างการสืบค้นในลักษณะที่ซับซ้อนไว้หลายรูปแบบ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความ สามารถ ความยืดหยุ่น ตลอดจนประสิทธิภาพในด้านการสืบค้นของ BUDSIR-III ได้อย่างชัดเจน