ศักยภาพการพัฒนาที่อยู่อาศัยรูปแบบโฮมสเตย์ เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ : กรณีศึกษา เกาะเกร็ด อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี

Abstract

ที่อยู่อาศัยรูปแบบที่เรียกว่าโฮมสเตย์ เป็นรูปแบบของการจัดการที่พักอาศัย โดยให้นักท่องเที่ยวพักร่วมกับเจ้าของบ้าน โดยมีวัตถุประสงค์ที่จะเรียนรู้วัฒนธรรม และวิถีชีวิตของเจ้าของบ้าน ซึ่งเจ้าของบ้านเต็มใจที่จะถ่ายทอดวัฒนธรรมและแลกเปลี่ยน ความรู้ซึ่งกันและกัน สิ่งสำคัญต้องมีการจัดที่พัก ให้กับนักท่องเที่ยวโดยได้รับค่าตอบแทน ตามความเหมาะสม ซึ่งเป็นรูปแบบหนึ่ง ของการพัฒนาการ ด้านที่อยู่อาศัยตามสภาวะของสังคมมนุษย์ที่เปลี่ยนแปลงไปตามกระแสของการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ที่ รัฐบาล ให้การส่งเสริมสนับสนุนอยู่ในปัจจุบัน การวิจัยครั้งนี้มีจุดประสงค์ เพื่อจะสำรวจ ศักยภาพของการพัฒนาที่อยู่อาศัยในรูปแบบโฮมสเตย์ บนเกาะเกร็ดเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวในเชิงนิเวศ และเพื่อคาดการณ์ถึงปัญหาที่อาจเกิดตามมาจากการพัฒนาที่อยู่ อาศัยในรูปแบบโฮมสเตย์ สำหรับกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในงานวิจัยนี้ มี 2 กลุ่ม คือ กลุ่มตัวอย่างสำหรับการศึกษาเชิงปริมาณ และ กลุ่มตัวอย่าง สำหรับการศึกษาเชิงคุณภาพ โดยที่ขนาดของกลุ่มตัวอย่างของการศึกษาเชิงปริมาณ จะเป็นตัวแทนครัวเรือนที่อยู่อาศัยบนเกาะ เกร็ด 7 หมู่บ้าน จากประชากรทั้งหมดจำนวน 838 ครัวเรือน และมีกลุ่มตัวอย่างเท่ากับ 271 คน โดยใช้แบบสอบถามเป็น เครื่องมือในการวิจัย สำหรับขนาดของกลุ่มตัวอย่างของการศึกษาเชิงคุณภาพ ได้แก่ กลุ่มผู้นำทางศาสนาบนเกาะเกร็ด กลุ่มผู้นำบริหารชุมชน และผู้ประกอบการกิจกรรมบ้านพักแบบโฮมสเตย์ รวมจำนวน 11 คน โดยใช้วิธีการคัดเลือกอย่างเฉพาะเจาะจง และใช้แบบสัมภาษณ์เป็นเครื่องมือในการวิจัย นอกจากนี้ยังมีการสำรวจทรัพยากรท่องเที่ยวบนเกาะเกร็ดโดยการบันทึก และถ่ายภาพ ผลการวิจัยพบว่า 1) ลักษณะทางกายภาพของที่อยู่อาศัย บนเกาะเกร็ดมีคุณลักษณะที่จะทำให้เอื้อต่อพัฒนาไปสู่การ เป็นที่อยู่อาศัยในรูปแบบโฮมสเตย์ 2) มี 63 ครัวเรือน หรือร้อยละ 23.3 ที่มีศักยภาพสูงในการพัฒนาที่อยู่อาศัยในรูปแบบ โฮมสเตย์ จากเงื่อนไข 2 ประการคือ มีความสนใจที่จะทำโฮมสเตย์ และมีที่อยู่อาศัยที่สามารถจะรองรับการพักค้างคืนของ นักท่องเที่ยวในรูปแบบโฮมสเตย์ได้ 3) ตัวแทนครัวเรือน ร้อยละ 97 ยอมรับการเกิดขึ้นของโฮมสเตย์บนเกาะเกร็ด 4) ผู้นำชุมชนโดย ส่วนใหญ่ไม่คัดค้านการเกิดขึ้นของโฮมสเตย์บนเกาะเกร็ด 5) เกาะเกร็ดมีลักษณะที่โดดเด่นหลายประการ เช่น วิถีชีวิตที่อาศัยอยู่ บริเวณริมน้ำเจ้าพระยา และการเป็นเกาะน้ำจืด ที่อยู่ใกล้กรุงเทพฯ รวมถึงการมีประเพณีวัฒนธรรมของชาวไทยเชื้อสายมอญที่ เป็นเอกลักษณ์ การผลิตเครื่องปั้นดินเผา 6) ปัญหาอุปสรรคที่อาจเกิดขึ้นตามมาจาก การพัฒนาที่อยู่อาศัยในรูปแบบโฮมสเตย์ ได้แก่ ปัญหาด้านการตลาด ปัญหาเครือข่ายการสำรองที่พัก ปัญหาการประสานงานกับบริษัทนำเที่ยวเอกชนและหน่วยงานของรัฐ ปัญหาการโฆษณาประชาสัมพันธ์ และปัญหาการแย่งลูกค้าและการตัดราคากันเองในหมู่เจ้าของ โฮมสเตย์ ปัญหาด้านการ คาดหวัง ที่แตกต่างกันระหว่างแขกผู้มาพักและเจ้าของบ้าน อันได้แก่ คุณภาพการบริการ คุณภาพของอาหาร ความสะอาดและ ความปลอดภัย ปัญหาผลกระทบด้านสังคมและวัฒนธรรม และการสูญเสียความเป็นส่วนตัวในครอบครัว และปัญหาอาจเกิดที่เกิด จากการแย่งลูกค้า อันนำไปสู่ความแตกแยกภายในชุมชน ซึ่งปัญหาเหล่านี้ ครัวเรือนหรือชุมชนที่คิดจะพัฒนาที่อยู่อาศัยให้เป็น โฮมสเตย์ จะต้องพิจารณาปัญหาต่าง ๆ เหล่านี้เป็นสำคัญ