แนวทางการสืบสานคุณค่าและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรม: น้ำพริกแห่งอุษาคเนย์

Abstract

การวิจัยครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์คุณค่าและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรมของน้ำพริกแห่งอุษาคเนย์ 2) วิเคราะห์การสืบสานคุณค่าและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรมของน้ำพริกแห่งอุษาคเนย์ และ 3) นำเสนอแนวทางการสืบสานคุณค่าและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรมของน้ำพริกแห่งอุษาคเนย์ ผู้วิจัยเลือกศึกษาน้ำพริกแห่งอุษาคเนย์ด้วยวิธีเฉพาะเจาะจง ได้แก่ น้ำพริกกะปิและน้ำพริกปลาร้าในกรุงเทพฯ และปริมณฑล ประเทศไทย แจ่วบองในหลวงพระบาง ประเทศลาว และตึกเกรืองในพนมเปญ ประเทศกัมพูชา โดยมีวิธีดำเนินการวิจัยจำแนกตามวัตถุประสงค์ และใช้การศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึกแบบกึ่งโครงสร้าง การวิจัยภาคสนาม และการจัดสนทนากลุ่ม

ผลการวิจัยพบว่า 1) น้ำพริกแห่งอุษาคเนย์มีคุณค่าและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรม ได้แก่ คุณค่าด้านประวัติศาสตร์และอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรม “รสรากเหง้า” คุณค่าด้านสุนทรียศาสตร์และอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรม “รสชาติที่เรียบง่ายแต่ลุ่มลึก” คุณค่าด้านจริยศาสตร์และอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรม “รสน้ำใจ” คุณค่าด้านภูมิปัญญาและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรม “รสชาติแห่งภูมิปัญญา” และคุณค่าด้านวัฒนธรรมและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรม “รสชาติของวิถีชีวิต” 2) การสืบสานคุณค่าและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรมของน้ำพริกแห่งอุษาคเนย์ในปัจจุบันมี 3 รูปแบบทั้งการศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย ซึ่งแต่ละรูปแบบมีองค์ความรู้ วิธีการสืบสาน ผู้รับการสืบสาน และผู้สืบสานแตกต่างกันออกไป และ 3) แนวทางการสืบสานคุณค่าและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรมของน้ำพริกแห่งอุษาคเนย์ควรสืบสานผ่านรูปแบบการศึกษาตลอดชีวิต (Lifelong Learning) โดยมีสถาบันครอบครัวเป็นพื้นฐานสำคัญ ส่งเสริมการเรียนรู้ผ่านสื่อดิจิทัลและสื่อออนไลน์อย่างสร้างสรรค์ ทั้งยังต่อยอดปัจจัยที่เอื้อต่อการสืบสานคุณค่าและอัตลักษณ์ร่วมทางวัฒนธรรมของน้ำพริกแห่งอุษาคเนย์ และก้าวข้ามปัจจัยที่เป็นอุปสรรค นอกจากนี้ต้องพัฒนาเครือข่ายระหว่างบุคคล กลุ่มคน และชุมชนที่มีบทบาทเกี่ยวข้องกับน้ำพริกแห่งอุษาคเนย์เพื่ออนุรักษ์และพัฒนาวัฒนธรรมน้ำพริกแห่งอุษาคเนย์ สานสัมพันธ์และสร้างความเข้าใจอันดีต่อกันระหว่างชาวอุษาคเนย์ ตลอดจนเสริมสร้างอัตลักษณ์อาเซียนและความเป็นประชาคมอาเซียนให้เข้มแข็งอย่างยั่งยืน