หลักการตีความสัญญา

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาถึงหลักการตีความสัญญาทางแพ่ง ซึ่งเป็นกระบวนการวินิจฉัยความหมายอันเคลือบคลุมของถ้อยคำหรือความไม่ครบถ้วนสมบูรณ์แห่งสัญญา เพื่อให้รู้ถึงสิทธิหน้าที่ของคู่สัญญา ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์วางหลักไว้ในมาตรา 171 และมาตรา 368 แต่บัญญัติในลักษณะวางแนวทางปรับใช้ทั่วไปและให้ดุลพินิจแก่ผู้ตีความในอันที่จะวินิจฉัยตามพฤติการณ์เฉพาะเรื่อง ก่อให้เกิดความไม่ชัดเจนและขาดความแน่นอน ดังนั้น ในการศึกษาหลักการตีความสัญญาจึงจำเป็นที่จะต้องศึกษาถึงทฤษฎีว่าด้วยการตีความและคำวินิจฉัยของศาล ตามหลักกฎหมายอังกฤษ ฝรั่งเศส และเยอรมัน ในเชิงเปรียบเทียบกับกฎหมายไทย จากการศึกษาพบว่า ในการตีความสัญญาต้องพิเคราะห์ถึงเจตนา หลักสุจริต ปกติประเพณี ความเป็นธรรม ประกอบกัน วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ได้เสนอแนวทางกรอบการปรับใช้ กล่าวคือ การตีความสัญญาต้องค้นหาเจตนาร่วมกันที่แท้จริงของคู่สัญญาโดยไม่ยึดติดเคร่งครัดตามตัวอักษร ในกรณีที่ไม่อาจพิสูจน์เจตนาที่แท้จริงได้หรือคู่สัญญามีความเข้าใจแตกต่างกัน ต้องถือตามความเข้าใจของวิญญูชนเป็นเกณฑ์ ซึ่งเป็นการคำนึงถึงเจตนาควบคู่กับหลักสุจริต นอกจากนี้ การตีความโดยพิเคราะห์ถึงหลักสุจริตนำไปปรับใช้เพื่อกำหนดหน้าที่ข้างเคียงของคู่สัญญาในอันที่จะต้องซื่อสัตย์ ใช้ความระมัดระวัง ให้ความร่วมมือ และแจ้งเตือนข้อมูลอันจำเป็นแก่คู่สัญญาอีกฝ่ายหนึ่ง อีกทั้งจำกัดการอ้างสิทธิตามสัญญาในลักษณะไม่สุจริต หากปรากฏว่ามีปกติประเพณีซึ่งคู่สัญญาทราบดีและมิได้แสดงเจตนาเป็นอย่างอื่นก็ย่อมอาศัยปกติประเพณีนั้นเป็นเครื่องช่วยในการตีความได้ สำหรับสัญญาสำเร็จรูปต้องตีความไปในทางเป็นผลร้ายแก่ผู้ร่างสัญญานั้นอันเป็นการคำนึงถึงหลักความเป็นธรรม