รายการวิทยุกระจายเสียงภาคภาษาชาวเขา 6 ภาษา ของสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาถึงวิธีการดำเนินงานในการผลิตรายการ รูปแบบในการนำเสนอ และเนื้อหาของรายการวิทยุกระจายเสียงภาคภาษาชาวเขา 6 ภาษา ของสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย จังหวัดเชียงใหม่ รวมทั้งศึกษาถึงการมีส่วนร่วมของผู้ฟังชาวเขา และความสอดคล้องระหว่างรูปแบบในการนำเสนอ และเนื้อหารายการ กับความต้องการและการใช้ประโยชน์ของผู้ฟังชาวเขา ผลการวิจัยพบว่า รายการวิทยุกระจายเสียงภาคภาษาชาวเขาได้เริ่มดำเนินการออกอากาศครั้งแรกเมื่อ ปี พ.ศ. 2507 โดยเริ่มกระจายเสียงภาษาเย้าก่อนเป็นอันดับแรก และต่อมาในปี พ.ศ. 2516 จึงได้มีการกระจายเสียงครบทั้ง 6 ภาษา ได้แก่ ม้ง เย้า กะเหรี่ยง มูเซอ ลีซอ และอีก้อ โดยในระยะแรกที่เริ่มทำการกระจายเสียงนั้น รัฐบาลได้ใช้รายการวิทยุภาคภาษาชาวเขาเป็นเครื่องมือในการดำเนินนโยบายแย่งชิงกำลังคนจากฝ่ายตรงข้ามหรือผู้ที่ไม่หวังดีต่อประเทศไทย โดยมีเนื้อหารายการที่เน้นในเรื่องของข่าวสารจากทางราชการเป็นส่วนใหญ่ นอกเหนือจากนั้นจะเป็นเนื้อหาที่เป็นความรู้โดยทางรายการจะได้รับบทความที่ใช้ในการออกอากาศจากหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง เช่น กระทรวงมหาดไทย กรมป่าไม้ เป็นต้น แต่นับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2532 เป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน สถานการณ์ทางการเมืองและนโยบายของรัฐบาลที่มีต่อชาวเขาได้ผ่อนคลายลงและส่งผลมายังนโยบายในการดำเนินรายการวิทยุภาคภาษาชาวเขาให้มีการเปลี่ยนแปลงไปเป็น มุ่งยกระดับและพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนชาวเขาให้ดีขึ้นแทนการแย่งชิงกำลังคนเช่นแต่ก่อน การศึกษาการมีส่วนร่วมของผู้ฟังชาวเขานั้นพบว่า ปัจจุบันทางสถานีฯ ยังไม่ได้เปิดโอกาสให้ผู้ฟังชาวเขาเข้ามามีส่วนร่วมในรายการวิทยุภาคภาษาชาวเขาโดยตรง คือ ในรูปแบบของคณะกรรมการดำเนินงาน แต่ได้เปิดโอกาสให้ผู้ฟังชาวเขาเข้ามามีส่วนร่วมโดยทางอ้อมด้วยการมีปฏิกิริยาตอบกลับ (Feedback) กลับมายังรายการทั้งทางจดหมาย โทรศัพท์ การมาเยี่ยมชมสถานี และการเข้าร่วมกิจกรรมที่ทางสถานีจัดขึ้น นอกจากนี้ทางสถาบันฯ ยังได้เปิดโอกาสให้ผู้ประกาศชาวเขาทั้ง 6 ภาษา เข้าร่วมประชุมกำหนดผังรายการ รูปแบบในการนำเสนอ และเนื้อหาของรายการ โดยถือว่าผู้ประกาศชาวเขาทั้ง 6 ภาษา เป็นตัวแทนของผู้ฟังชาวเขาได้ในระดับหนึ่งเพราะเป็นชาวเขาเช่นเดียวกัน และทางสถานีฯ ยังมอบหมายให้ผู้ประกาศชาวเขาเป็นผู้เขียนบทความและคัดเลือกเนื้อหาในการออกอากาศด้วยตนเองเพื่อให้ตรงกับความต้องการของผู้ฟังชาวเขามากที่สุด นอกจากนี้ จากการสัมภาษณ์กลุ่มผู้ฟังชาวเขาทั้ง 6 เผ่า พบว่า ผู้ฟังชาวเขาทั้ง 6 เผ่า มีความเห็นว่ารูปแบบในการนำเสนอและเนื้อหาของรายการสามารถตอบสนองต่อความต้องการของผู้ฟังได้ในระดับหนึ่ง ผู้ฟังส่วนใหญ่ต้องการให้ทางสถานีฯ เพิ่มเวลาการออกอากาศของแต่ละภาษาให้มากขึ้นกว่าเดิม และในส่วนของการใช้ประโยชน์จากความรู้ที่ได้รับจากรายการฯ นั้น พบว่า ผู้ฟังชาวเขาสามารถนำความรู้ที่ได้รับไปประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ได้จริงในชีวิตประจำวัน อนึ่ง ในการที่จะพัฒนารายการวิทยุภาคภาษาชาวเขาให้มีประสิทธิภาพ เป็นที่ยอมรับของผู้ฟังชาวเขา และแพร่หลายในหมู่ผู้ฟังชาวเขามากยิ่งขึ้นนั้น สิ่งที่สำคัญที่สุด คือ รัฐบาลควรให้ความสนใจอย่างจริงจังด้วยการสนับสนุนทั้งในด้านกำลังและงบประมาณ รวมทั้งผลักดันให้มีการกำหนดนโยบายทางด้านสิทธิการสื่อสารของชนกลุ่มน้อยอย่างเป็นรูปธรรมชัดเจน และควรมีการออกกฎหมายเพื่อรองรับเกี่ยวกับสิทธิการสื่อสารของชนกลุ่มน้อยในประเทศด้วย