การใช้สื่อหนังตะลุงเพื่อการพัฒนาของหน่วยงานภาครัฐในภาคใต้

Abstract

ศึกษาการนำสื่อหนังตะลุงมาใช้ในการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสาร เพื่อการพัฒนาและการประชาสัมพันธ์ของหน่วยงานภาครัฐในภาคใต้ ศึกษาแนวทางการดำเนินการผลิตและการใช้สื่อหนังตะลุง ในช่วงปีงบประมาณ 2538-2540 เพื่อศึกษาแนวทางการสื่อสารและการใช้กลยุทธ์ในการโน้มน้าวใจในสาร วิเคราะห์เนื้อหาหนังตะลุง ซึ่งเป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์เจาะลึกเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบงาน ด้านการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ของภาครัฐที่เข้าร่วมดำเนินการจำนวน 14 คน การสัมภาษณ์นายหนังตะลุงจำนวน 21 คน และวิเคราะห์เนื้อหาของบทหนังตะลุงที่มีการบันทึกเทปเสียงไว้ใช้เผยแพร่ ในช่วงปีงบประมาณ 2538-2540 ผลการวิจัยครั้งนี้พบว่าในช่วงปีงบประมาณ 2538-2540 มีหน่วยงานภาครัฐใช้หนังตะลุงเป็นสื่อเพื่อการพัฒนา สังกัด 5 กระทรวงหลัก ได้แก่ หน่วยงานที่สังกัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม และสำนักนายกรัฐมนตรี และพบว่า หน่วยงานที่ผลิตสื่อส่วนใหญ่เป็นหน่วยงานระดับเขตหรือศูนย์ ซึ่งรับผิดชอบครอบคลุมพื้นที่ทั่วภาคใต้ ดำเนินการผลิตสื่อหนังตะลุงเพื่อประชาสัมพันธ์งาน ให้กับหน่วยงานระดับจังหวัดด้วย ซึ่งในการผลิตเทปเสียงหนังตะลุงนี้ นอกจากจะผลิตเป็นเทปเสียงโดยตรงแล้ว ในบางครั้งก็จะใช้การทำสำเนาเทปเสียงจากเทปโทรทัศน์ด้วย นอกจากนี้จากการวิเคราะห์เนื้อหาพบว่า หน่วยงานส่วนใหญ่ได้ปรับรูปแบบการนำเสนอของหนังตะลุง ซึ่งโดยปกติจะใช้เวลาในการเล่น 6-8 ชั่วโมง มาเป็นการใช้กลอนหนังตะลุงช่วงสั้น 5-10 นาที มีเนื้อหาประชาสัมพันธ์เรื่องราวที่ต้องการโดยตรง หรือหนังตะลุงเรื่องสั้นความยาวประมาณ 30 นาที ถึง 2 ชั่วโมง มีการเดินเรื่องโดยใช้ตัวละครและมีเนื้อหาที่ต้องการ เผยแพร่ประชาสัมพันธ์สอดแทรกอยู่ในเรื่อง ทั้งนี้เพื่อให้เนื้อหาสาระกระชับเหมาะสมกับการเผยแพร่ทางวิทยุกระจายเสียง หอกระจายข่าว เสียงตามสาย ฯลฯ ประเด็นที่นำเสนอเกี่ยวข้องกับงานนโยบายของรัฐบาล เช่น การส่งเสริมการปกครองระบอบประชาธิปไตย การประชาสัมพันธ์ป้องกันโรคเอดส์ การประชาสัมพันธ์แก้ไขปัญหายาเสพติด การประกันสังคม การสาธารณสุขมูลฐาน และสาธารณสุขอื่นๆ โดยมีวิธีนำเสนอซึ่งใช้การบันเทิงเป็นสื่อคือความตลกขบขัน การเล่าเรื่อง การบรรยาย การตั้งคำถาม การใช้ความเป็นพวกเดียวกัน และใช้ความน่าเชื่อถือของผู้ส่งสาร ส่วนกลยุทธ์การสื่อสารที่นำมาใช้เพื่อการพัฒนามี 4 แนวทางได้แก่ การแจ้งข่าวสาร การให้การศึกษา การโน้มน้าวใจและการให้ความบันเทิงเป็นคือความตลกขบขัน การเล่าเรื่อง การบรรยาย การตั้งคำถาม การใช้ความเป็นพวกเดียวกัน และใช้ความน่าเชื่อถือของผู้ส่งสาร ส่วนกลยุทธ์การสื่อสารที่นำมาใช้เพื่การพัฒนามี 4 แนวทางได้แก่ การแจ้งข่าวสาร การให้การศึกษา การโน้มน้าวใจ และการให้ความบันเทิง สำหรับกลยุทธ์ในการโน้มน้าวใจนั้นหนังตะลุงใช้การนำเสนอข้อมูลทั้งด้านบวกและลบ การใช้เหตุผล และการใช้อารมณ์ด้านความรักและความกลัว