การปฏิรูปสื่อโทรทัศน์ไทยและกรอบทางกฎหมาย : ศึกษาโครงสร้างและแนวโน้มของตลาด

Abstract

ในฐานะที่เป็นสมาชิกขององค์การการค้าโลก ประเทศไทยมีพันธกรณีที่จะต้องเปิดเสรีภาคบริการสาขาต่างๆ อย่างต่อเนื่องภายใต้ความตกลงทั่วไปว่าด้วยการค้าบริการ ซึ่งขณะนี้ประเทศไทยได้เปิดเสรีเกี่ยวกับบริการด้านวิทยุและโทรทัศน์ไปแล้วหนึ่งสาขาคือ บริการผลิตรายการวิทยุและโทรทัศน์ โดยยังเหลือบริการส่งสัญญาณวิทยุและโทรทัศน์อีกหนึ่งสาขาที่ไทยยังไม่เปิด หรือแม้แต่บริการผลิตรายการวิทยุและโทรทัศน์ที่เปิดเสรีไปแล้ว ก็อาจถูกร้องขอให้เปิดเสรีเพิ่มมากขึ้นก็เป็นไปได้หากหันมามองปัจจัยภายใน สภาวการณ์ในประเทศไทยในช่วงหลายปีที่ผ่านมา กิจการโทรทัศน์ไทยกำลังอยู่ในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อ หรือจุดเปลี่ยนที่สำคัญของการปฏิรูปหรือเปลี่ยนแปลงไปสู่โฉมใหม่ หลังจากที่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2540 ได้ถูกประกาศใช้ในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2540 ซึ่งมาตรา 40 ของรัฐธรรมนูญฉบับนี้ได้นำไปสู่กระแสความตื่นตัวของภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ซึ่งส่งผลต่อการขับเคลื่อนและผลักดันการปฏิรูปสื่อโทรทัศน์ตั้งแต่ช่วงปี 2540 เป็นต้นมา อีกด้านหนึ่งที่คู่ขนานไปกับสภาวะการปฏิรูปสื่อโทรทัศน์ภายในประเทศ คือ พัฒนาการและนวัตกรรมใหม่ทางเทคโนโลยีด้านการเปลี่ยนรูปแบบไปสู่ดิจิตอล และการผสานเทคโนโลยีดิจิตอลโทรคมนาคมและการสื่อสารต่างๆ เป็นหนึ่งเดียวกัน ที่รับกระแสมาจากต่างประเทศ ก็จะก่อให้เกิดปัญหาช่องว่างหรือโอกาสการเข้าถึงเทคโนโลยีระหว่างกลุ่มบุคคลต่างๆ ในสังคมมากขึ้นๆ ทุกวัน เมื่อพิจารณากฎหมายภายในประเทศแล้ว พบว่ากรอบทางกฎหมายที่จะกำกับดูแลกิจการสื่อโทรทัศน์ ภายใต้ร่างพระราชบัญญัติการประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ พ.ศ. ยังเป็นกรอบที่มีจุดบกพร่อง เนื่องจากไม่สอดคล้องกับความเป็นจริงของโครงสร้างตลาดสื่อโทรทัศน์ในปัจจุบันและในอนาคต ทั้งยังไม่สามารถตอบสนองต่อการปฏิรูปและการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีดังกล่าวได้อย่างมีประสิทธิภาพ การร่างกฎหมายจึงต้องพิจารณาให้รอบด้านถึงเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ พันธกรณีระหว่างประเทศ รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีด้วย