ปี่ชวาในงานพระราชพิธี

Abstract

ปี่ชวา เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้ประกอบในงานพระราชพิธี มีปรากฏหลักฐานทางเอกสารว่าถูกนำเข้ามาใช้ในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น การถ่ายทอดการเป่าปี่ชวาในงานพระราชพิธี ไม่มีระบบการถ่ายทอดที่เป็นระเบียบแบบแผนอย่างชัดเจน มีเพียงการถ่ายทอดเพลงสำคัญที่จะต้องใช้ในงานพระราชพิธี โดยชี้แนวทางของการเป่าปี่ในช่วงต่างๆ ซึ่งผู้เป่าปี่ก็จะต้องมีความรู้เรื่องขั้นตอนของพระราชพิธีประกอบกันไปด้วย โดยมีการถ่ายทอดกันระหว่างผู้ที่ปฏิบัติหน้าที่จนชำนาญ แล้วถ่ายทอดให้ผู้ที่เข้ามาปฏิบัติงานใหม่ โดยส่วนใหญ่ผู้ที่เข้ามาปฏิบัติหน้าที่ในงานพระราชพิธี ก็จะมีพื้นฐานของการเป่าปี่ชวามาก่อนแล้ว ดังนั้นระบบการถ่ายทอดจึงเป็นเพียงการชี้แนวทางของการนำไปใช้ในงานพระราชพิธี โดยปัจจุบันพระราชพิธีที่มีปี่ชวาเข้าไปประกอบการประโคม จำนวน 2 พระราชพิธี การนำปี่ชวามาใช้ในขั้นตอนของงานพระราชพิธี ปัจจุบันนั้นแบ่งเป็น 2 รูปแบบ ได้แก่ รูปแบบของการประโคมดนตรีการจัดตั้งเป็นกระบวนพยุหยาตราโดยที่ปี่ชวาเป็นผู้เป่าดำเนินทำนอง และให้กลองชนะจัดตั้งเป็นกระบวนและมีกลองสองหน้าหนึ่งในเป็นผู้ตีนำ กับรูปแบบของการจัดตั้งเป็นเครื่องบรรเลงโดยมีปี่ชวาเป่าดำเนินทำนองและใช้กลองแขกเป็นผู้กำหนดจังหวะหน้าทับ ส่วนของบทเพลงที่ถูกนำมาใช้เป็นเพลงประเภทสองชั้นสั้นๆ ที่มีสำนวนการดำเนินทำนองในลักษณะเดียวกันเพื่อสามารถเชื่อมเข้าหากันระหว่างบทเพลงได้อย่างต่อเนื่องไม่ให้เสียงขาดหายไป ระหว่างขั้นตอนการปฏิบัติงานพระราชพิธี