การศึกษากระบวนการเรียนรู้เพื่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของสถาบันอุดมศึกษา

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ 1) ศึกษาสภาพการดำเนินการจัดการเรียนรู้เพื่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของสถาบันอุดมศึกษา 2) ศึกษาปัจจัยในการส่งเสริมวินัยการเรียนรู้เพื่อการพัฒนาองค์การแห่งการเรียนรู้ 3) นำเสนอแนวทางในการพัฒนามหาวิทยาลัยสู่การเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงสำรวจด้วยแบบสอบถามและศึกษารายกรณี ทั้งนี้ กรณีศึกษาได้แก่ คณะพลังงานสิ่งแวดล้อมและวัสดุ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี และศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล ผลการศึกษามีดังนี้ 1) สภาพการส่งเสริมวินัยการเรียนรู้ของทั้ง 4 กลุ่มอยู่ในระดับมาก พบว่าการส่งเสริมระดับบุคคลและระดับองค์กรนักศึกษาของคณะพลังงานสิ่งแวดล้อมและวัสดุสูงกว่าทุกกลุ่มในวินัย 3 ด้าน คือความเป็นเลิศของบุคคล รูปแบบความคิด และความคิดเชิงระบบ บุคลากรของศูนย์จิตตปัญญาศึกษามีการส่งเสริมระดับบุคคลและระดับองค์กรสูงกว่าบุคลากรของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรีในทุกวินัย 2)ปัจจัยด้านวิสัยทัศน์ พันธกิจ นโยบาย และกลยุทธ์ ทั้งสององค์กรมีความชัดเจนในการดำเนินการ มีกิจกรรมและการประเมินผลที่โปร่งใส ด้านโครงสร้างองค์กรและการสื่อสาร การบริหาร คณะพลังงานสิ่งแวดล้อมและวัสดุมีการปรับโครงสร้างองค์กรให้มีสายบังคับบัญชาสั้นและกระชับมากขึ้น มีกระจายอำนาจมากขึ้น ใช้เทคโนโลยีในการสื่อสารระหว่างกันรวดเร็วขึ้น ใช้ข้อมูลข่าวสารในการตัดสินใจ ด้านวัฒนธรรมองค์กรที่เน้นภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงที่มีส่วนร่วม เป็นแบบอย่างให้เกิดความเชื่อถือไว้วางใจ การแบ่งปันและถ่ายทอดความรู้ผ่านการสื่อสารที่ดี บรรยากาศองค์กรแบบเปิด องค์กรที่ก่อตั้งมานานจะใช้เวลานานในการปรับเปลี่ยนมากกว่าองค์กรที่เกิดขึ้นใหม่ คณะพลังงานสิ่งแวดล้อมและวัสดุมีอาจารย์และผู้บริหารที่เกษียณอายุราชการเป็นที่ปรึกษาให้องค์กร ศูนย์จิตตปัญญาศึกษามีอาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิเป็นที่ปรึกษาให้องค์กร และใช้สุนทรียสนทนาสม่ำเสมอ ด้านการพัฒนาบุคลากรให้มีทักษะแก้ปัญหาในการทำงาน เรียนรู้การทำงานเป็นทีมผ่านระบบแรงจูงใจให้เกิดความคิดเปิดกว้าง และขยายความสามารถของตนเอง นอกจากนั้น คณะพลังงานสิ่งแวดล้อมและวัสดุมีการทำงานแบบมืออาชีพที่มีงานวิจัยและการทำงานร่วมกับภาคการผลิต มีการส่งเสริมการทำงานเป็นทีม ศูนย์จิตตปัญญาศึกษามีการอบรมเชิงปฏิบัติการสำหรับบุคลากรระดับบริหารในมหาวิทยาลัยเพื่อการพัฒนาสภาวะภายในของผู้นำและพัฒนาทีมเรียนรู้ การอบรมกระบวนกรตามแนวทางการวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วมแก่เครือข่ายจิตตปัญญาศึกษาและผู้สนใจ โดยกลุ่มกระบวนกรในสังคมไทย 3) แนวทางการส่งเสริมให้มหาวิทยาลัยสามารถพัฒนาเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้โดยใช้แนวคิดการพัฒนาระดับวินัยทั้ง 5 ต้องให้ความสำคัญกับการปรับองค์กรให้เข้ากับระบบการเรียนรู้และวัฒนธรรมองค์กรของแต่ละมหาวิทยาลัย การพัฒนาศักยภาพและขีดความสามารถของบุคลากรบนพื้นฐานของการเรียนรู้ เช่น กำหนดกลยุทธ์ที่เหมาะสมในเชิงปฏิบัติการ กำหนดแผนงานให้ชัดเจน พัฒนาพนักงานในระดับผู้นำองค์การให้มีความเข้าใจบทบาทของผู้นำในองค์การเรียนรู้ เปิดโอกาสให้ทุกคนได้รับรู้กลไกของการพัฒนาและผลกระทบที่จะเกิดจากการเปลี่ยนแปลง การประเมินผลเพื่อปรับปรุงผลงาน