การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืนของนักศึกษาการศึกษานอกระบบโรงเรียน

Abstract

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาตัวชี้วัดลักษณะความเป็นไทย 2) พัฒนารูปแบบการส่งเสริมลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืน และ 3) ศึกษาผลของการทดลองใช้รูปแบบการส่งเสริมลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืน กลุ่มตัวอย่างในการวิจัยเป็นนักศึกษาการศึกษานอกระบบโรงเรียนในกรุงเทพมหานครจำนวน 542 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสำรวจลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืน แบบประเมินรูปแบบ แบบประเมินตนเอง แบบวัดความรู้ แบบวัดเจตคติ และแบบวัดความพึงพอใจเกี่ยวกับลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ร้อยละ ดัชนีความสอดคล้อง (IOC) การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) การทดสอบค่าที (Paired-samples t – test) และการวิเคราะห์องค์ประกอบ (Exploratory Factor Analysis) ผลการวิจัยพบว่า 1. ตัวชี้วัดของลักษณะความเป็นไทยของนักศึกษาการศึกษานอกระบบโรงเรียนมีจำนวนรวม 68 ตัวชี้วัด จัดเป็นกลุ่มองค์ประกอบหลัก 4 ด้าน ได้แก่ องค์ประกอบด้านองค์ประกอบ 1) ด้านความภาคภูมิใจไทยมี 34 ตัวชี้วัด 2) ด้านความศรัทธาไทยมี 15 ตัวชี้วัด 3) ด้านมารยาทอย่างไทยมี 13 ตัวชี้วัด และ 4) ด้านวัฒนธรรมไทยมี 6 ตัวชี้วัด 2. รูปแบบการส่งเสริมลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืนของนักศึกษาการศึกษานอกระบบโรงเรียน ที่พัฒนาขึ้นใช้ชื่อว่า “รูปแบบฝึกฟื้นใจไทย (Sustainable Thainess’s Resurrection Model)” ประกอบด้วย การจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความเป็นไทยอย่างยั่งยืน 4 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การกระตุ้นการเรียนรู้ 2) การปรับเปลี่ยนความคิด 3) การกระทำ 4) การทบทวน และแนวทางการส่งเสริมลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืน ได้แก่ ความเชื่อพื้นฐาน/หลักการ วิธีการในการส่งเสริมการเรียนรู้ ผู้เกี่ยวข้อง/บทบาท และปัจจัยเงื่อนไขของการส่งเสริมลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืน 3. การศึกษาผลของการทดลองใช้รูปแบบ พบว่า รูปแบบการส่งเสริมลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืนที่พัฒนาขึ้นนั้นมีความเหมาะสม รูปแบบการส่งเสริมลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืนมีประสิทธิภาพตามเกณฑ์นักศึกษาการศึกษานอกระบบโรงเรียนที่เข้าร่วมในการใช้รูปแบบมีพัฒนาการด้านความรู้ เจตคติ และพฤติกรรม ของลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืน เพิ่มขึ้นร้อยละ 73 และมีความพึงพอใจในรูปแบบอยู่ในระดับมาก (xˉ = 4.11 SD = 0.35) และจากการการติดตามความยั่งยืนของลักษณะความเป็นไทยของนักศึกษาหลังจากเสร็จสิ้นการทดลองเป็นระยะเวลา 3 เดือน พบว่า นักศึกษายังคงมีลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืนอยู่ จากการจัดกลุ่มสนทนาได้ให้ข้อเสนอแนะว่า 1) ในการนำรูปแบบที่พัฒนาไปใช้งานจริงควรคำนึงถึงการวางแผนกิจกรรมให้เหมาะสมกับบริบทของนักศึกษาและพื้นที่ใช้งาน 2) ควรคำนึงถึงความสอดคล้องของกิจกรรมในรูปแบบเพื่อให้การบูรณาการเข้ากับวิถีชีวิตเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ 3) ปัญหาและอุปสรรคของการใช้รูปแบบกิจกรรมเพื่อส่งเสริมลักษณะความเป็นไทยอย่างยั่งยืน ได้แก่ ด้านบุคลากร เครือข่าย และทรัพยากรการเรียนรู้