ผลลัพธ์ของการรักษาด้วยยาไทเกซัยคลินและโคลิสติน ในการรักษาโรคปอดอักเสบจากการติดเชื้ออซีเนโตแบคเตอร์ บอมมานิไอ ที่ดื้อยาต้านจุลชีพหลายขนาน

Abstract

ยาทางเลือกสำหรับอซีเนโตแบคเตอร์ บอมมานิไอ ที่ดื้อต่อยาต้านจุลชีพหลายขนาน (Multidrug resistant Acinetobacter baumannii, MDRAB) มีจำกัด ผลการทดสอบความไวของเชื้อที่โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์ พบว่า MDRAB ดื้อต่อยาหลายกลุ่มแต่ยังไวต่อยาไทเกซัยคลินและยาโคลิสติน การศึกษานี้มี 2 ส่วน ส่วนที่ 1 เป็นการศึกษาแบบเก็บข้อมูลย้อนหลังเพื่อเปรียบเทียบการรักษาโรคปอดอักเสบจากการติดเชื้อ MDRAB ระหว่างการรักษาด้วยแบบแผนที่มียาไทเกซัยคลินกับแบบแผนที่มียาโคลิสติน รวมทั้งศึกษาปัจจัยทำนายการเสียชีวิตภายใน 30 วัน ส่วนที่ 2 เป็นการศึกษาไปข้างหน้าเพื่อติดตามประเมินผลการรักษาของแบบแผนที่ให้ผลการรักษาที่ดีกว่าจากผลการศึกษาในส่วนที่ 1

วิธีการดำเนินงานวิจัย: ส่วนที่ 1 เป็นการศึกษาเชิงวิเคราะห์โดยเก็บข้อมูลย้อนหลังในผู้ป่วยผู้ใหญ่ที่ได้รับยาไทเกซัยคลินหรือยาโคลิสติน เพื่อรักษาโรคปอดอักเสบจากการติดเชื้อ MDRAB ติดต่อกันอย่างน้อย 3 วัน ณ โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์ ระหว่าง 1 มกราคม พ.ศ. 2555 ถึง 31 ธันวาคม พ.ศ. 2558 โดยเปรียบเทียบอัตราการเสียชีวิตภายใน 30 วัน อัตราการเสียชีวิตในโรงพยาบาล อาการแสดงทางคลินิกที่ดีขึ้น การเกิดภาวะไตบาดเจ็บเฉียบพลัน การเกิดภาวะตับบาดเจ็บระหว่างได้รับการรักษา วิเคราะห์ปัจจัยที่อาจมีผลต่อการเสียชีวิตภายใน 30 วัน ของผู้ป่วยปอดอักเสบจากการติดเชื้อ MDRAB โดยใช้สถิติการถดถอยโลจิสติก และส่วนที่ 2 เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาเก็บข้อมูลไปข้างหน้า ระหว่างเดือน กันยายน ถึง ตุลาคม พ.ศ. 2560 ติดตามอัตราการเสียชีวิตภายใน 30 วัน อัตราการเสียชีวิตในโรงพยาบาล อาการแสดงทางคลินิกที่ดีขึ้น และการเกิดภาวะไตบาดเจ็บเฉียบพลัน และการเกิดภาวะตับบาดเจ็บระหว่างได้รับการรักษาของแบบแผนที่ให้ผลการรักษาที่ดีกว่าจากผลการศึกษาในส่วนที่ 1

ผลการวิจัย: ส่วนที่ 1 ผู้ป่วยที่ผ่านเกณฑ์คัดเลือก 264 ราย อายุ 65 ปี (พิสัยควอไทล์ 51-77 ปี) เป็นเพศชายร้อยละ 61.0 จำแนกผู้ป่วยตามแบบแผนของยาที่ได้รับ ได้แก่ แบบแผนที่มียาไทเกซัยคลิน (66 ราย) แบบแผนที่มียาโคลิสติน (85 ราย) และแบบแผนที่มียาไทเกซัยคลินร่วมกับยาโคลิสติน (113 ราย) พบอัตราการเสียชีวิตภายใน 30 วัน ร้อยละ 62.1, 45.9 และ 58.4 (p>0.05) อัตราการเสียชีวิตในโรงพยาบาลร้อยละ 54.5, 47.1 และ 58.4 (p>0.05) อาการแสดงทางคลินิกที่ดีขึ้นร้อยละ 40.9, 47.1 และ 41.6 (p>0.05) พบภาวะไตบาดเจ็บเฉียบพลันร้อยละ 15.2, 47.1 และ 58.4 (p<0.05) ภาวะตับบาดเจ็บร้อยละ 16.7, 5.9 และ 7.1 ตามลำดับ (p<0.05) จากการวิเคราะห์การถดถอยโลจิสติกพบปัจจัยทำนายการเสียชีวิตภายใน 30 วัน คือ septic shock (OR, 3.113; 95% CI, 1.813-5.344) การได้รับการรักษาด้วยแบบแผนที่มียาไทเกซัยคลิน (OR, 2.830; 95% CI, 1.332-6.014) ภาวะไตบาดเจ็บเฉียบพลัน (OR, 2.296; 95% CI, 1.289-4.091) การมี Charlson Comorbidity Index (CCI) 5 คะแนนขึ้นไป (OR, 1.984; 95% CI, 1.018-3.869) และอายุ 60 ปีขึ้นไป (OR, 1.774; 95% CI, 1.036-3.037) ส่วนที่ 2 ผู้ป่วย 30 ราย ได้รับแบบแผนที่มียาโคลิสติน อายุเฉลี่ย 66±13 ปี มีอัตราการเสียชีวิตภายใน 30 วัน ร้อยละ 46.7 อัตราการเสียชีวิตในโรงพยาบาลร้อยละ 46.7 อาการแสดงทางคลินิกที่ดีขึ้นร้อยละ 66.7 พบภาวะไตบาดเจ็บเฉียบพลันร้อยละ 73.3 และผู้ป่วยที่เกิดภาวะตับบาดเจ็บร้อยละ 0

สรุป: จากการศึกษาย้อนหลังพบผู้ป่วยปอดอักเสบจากการติดเชื้อ MDRAB ที่ได้รับแบบแผนที่มียาโคลิสติน มีอัตราการเสียชีวิตภายใน 30 วัน ต่ำกว่ากลุ่มที่มียาไทเกซัยคลิน ปัจจัยทำนายการเสียชีวิตภายใน 30 วัน ได้แก่ septic shock การได้รับการรักษาด้วยแบบแผนที่มียาไทเกซัยคลิน ภาวะไตบาดเจ็บเฉียบพลัน การมี CCI 5 คะแนนขึ้นไป และอายุ 60 ปีขึ้นไป การศึกษาแบบไปข้างหน้ายืนยันผลการรักษาที่ดีจากแบบแผนที่มียาโคลิสติน ทั้งนี้ควรติดตามการทำงานของไตอย่างใกล้ชิด