การเบี่ยงเบนของอัตราแลกเปลี่ยนที่แท้จริงดุลยภาพ : การใช้แนวคิดดุลยภาพทางเศรษฐกิจมหภาค

Abstract

มักเป็นที่กล่าวกันว่า สาเหตุหนึ่งของการเกิดวิกฤติเศรษฐกิจและการเงินในปี 2540 ของประเทศไทยนั้น เกิดจากการที่อัตราแลกเปลี่ยนที่แท้จริงมีค่าสูงกว่าความเป็นจริง (overvaluation) วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตราแลกเปลี่ยนที่แท้จริงดุลยภาพ และการเบี่ยงเบนที่เกิดขึ้นในช่วงตั้งแต่ปี 2527-2543 คือ ตั้งแต่ช่วงที่ได้เริ่มใช้ระบบอัตราแลกเปลี่ยนแบบอิงกับตะกร้าเงินเรื่อยมา จนถึงช่วงหลังจากเกิดวิกฤติ โดยการใช้แนวคิดดุลยภาพทางเศรษฐกิจมหภาค ผลการทดสอบ cointegration และการประมาณหาค่าความสัมพันธ์ดุลภาพระยะยาวของอัตราแลกเปลี่ยนที่แท้จริง กับปัจจัยพื้นฐานทางเศรษฐกิจต่างๆ พบว่า ระดับการเปิดประเทศ สัดส่วนการใช้จ่ายของภาครัฐ และเงินทุนไหลเข้าสุทธิ มีความสัมพันธ์ในทิศทางเดียวกันกับอัตราแลกเปลี่ยนที่แท้จริง ขณะที่อัตราการค้าและอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริง มีความสัมพันธ์เป็นไปในทิศทางตรงกันข้าม การศึกษานี้พบว่า จากการที่ประเทศไทยได้เปิดเสรีทางการเงิน ได้ทำให้ค่าอัตราแลกเปลี่ยนที่แท้จริง ซึ่งนิยามว่าเป็นราคาโดยเปรียบเทียบของสินค้า nontradables ต่อสินค้า tradables ได้มีค่าแข็งขึ้นมาโดยตลอด ทำให้เมื่อเทียบกับค่าอัตราแลกเปลี่ยนที่แท้จริงดุลยภาพ ที่ได้จากการประมาณการจากแบบจำลองแล้ว พบว่ามีค่าสูงกว่าระดับดุลยภาพประมาณ 4.4% ต่อปี การเบี่ยงเบนที่สูงและเรื้อรังนี้ ได้กลายเป็นสาเหตุประการหนึ่งที่ทำให้เกิดการขาดดุลบัญชีเดินสะพัด ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งของการโจมตีค่าเงิน จนต้องเปลี่ยนนโยบายอัตราแลกเปลี่ยนในที่สุด