การตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของตุลาการ : รัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถจนถึงก่อนปฏิรูประะบบกฎหมาย และการศาลในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

Abstract

ศึกษาถึงหลักกฎหมายว่าด้วยการตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของตุลาการในรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถจนถึงก่อนปฏิรูประบบกฎหมายและการศาลใน รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยพิจารณาหลักกฎหมายเกี่ยวกับคุณสมบัติ การควบคุมความประพฤติ และการตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของตุลาการ ตลอดจนวิธีการตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของตุลาการ และสำนวนคดีที่แสดงถึงการตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของตุลาการในสมัยดังกล่าว จากการศึกษาพบว่า การพิจารณาคดีของไทยในรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถจนถึงก่อนปฏิรูประบบกฎหมายและการศาสนาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีกลไกเพื่อตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของตุลาการทั้งการตรวจสอบประจำ และการตรวจสอบเมื่อมีเรื่องร้องเรียน โดยมีลักษณะสอดคล้องกับการพิจารณาพิพากษาคดีและสภาพสังคมในสมัยนั้น รวมทั้งยังมีการพัฒนากลไกการตรวจสอบเพื่อแก้ปัญหาการทุจริตในการปฏิบัติหน้าที่ของตุลาการด้วย โดยวิทยานิพนธ์ฉบับนี้เสนอว่า น่าจะนำหลักกฎหมายในเรื่องการอุทธรณ์ตรวจสอบตัวบุคคลซึ่งทำหน้าที่พิจารณาพิพากษาคดี ตามพระไอยการลักษณะอุธร มาเป็นแนวทางในการตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของตุลาการในสมัยปัจจุบัน เพื่อที่จะสร้างคุณูประการให้กับกระบวนการยุติธรรมต่อไป